تاثير آتش سوزي خفيف بر نفوذ، رواناب و رسوب مرتع در منطقه كدير

Effects of Light Firing on Infiltration, Runoff and Sediment in Rangeland in Kodir Area, Iran

آتش سوزي يكي از خطراتي است كه مراتع را تهديد مي كند و بر ويژگي هاي مختلف آن ها اثرگذار است. از طرفي اثر آتش سوزي بر نفوذ و توليد رواناب و رسوب در كاربري مرتع و در دوره هاي زماني ماهانه و فصلي كم تر مورد توجّه قرار گرفته است. از اين رو پژوهش حاضر به منظور بررسي آتش سوزي خفيف مرتع منطقه كدير در استان مازندران بر مقدار نفوذ، رواناب و رسوب صورت گرفت. در اين پژوهش، يك محدوده مرتعي در منطقه ييلاقي كدير انتخاب و از سه پلات با ابعاد 5/0*5/0 متر به عنوان پلات هاي شاهد (بدون آتش سوزي) و سه پلات ديگر با همان ابعاد به عنوان پلات هاي تيمار با آتش سوزي استفاده شد. سپس با استفاده از باران ساز مصنوعي اقدام به ايجاد بارندگي با شدّت حدود يك ميلي متر در دقيقه و قطر قطرات حدود يك ميلي متر در سطح پلات هاي شاهد و تيمار گرديد و نمونه برداري در سطح پلات ها، به مدّت يك سال به صورت ماهانه در هر دو تيمار انجام گرفت. ميزان نفوذ از بررسي بيلان آبي ورودي و خروجي رواناب از پلات ها اندازه گيري گرديد. ميزان روان آب و رسوب جمع آوري شده از سطح پلات ها نيز در آزمايشگاه تعيين و سپس بررسي تاثير تيمار آتش سوزي بر نفوذ، رواناب و رسوب و اثر متقابل تيمار و زمان با استفاده از آناليز واريانس صورت گرفت. نتايج بررسي ها نشان داد كه اجراي تيمار آتش سوزي در كاربري مرتع سبب افزايش به ترتيب 18/1، 52/1 در توليد روان آب و رسوب و كاهش 014/1 برابري در ميزان نفوذ گرديد.

Fire is one of the threats to forest and rangelands which affects different properties of ecosystems. However, effects of fire on infiltration and runoff production and sediment have been rarely considered in rangeland. This study was thus conducted to evaluate the influence of surface fire on amount of infiltration, runoff and sediment in rangelands of Kodir area, Iran. Towards this attempt, a rangeland area was selected in Kodir summer area where three 0.5×0.5 m-plot sizes were installed in control (no fire) condition. Three other plots with the same dimensions were also treated with fire in the same area. The study plots were then subjected to a simulated rain with intensity of about one millimeter per minute and droplet diameter of about one millimeter. The experiments were conducted one monthly basis for one year study period. The infiltration amount and itʹs variations were assessed using volume balance technique in plots. The amounts of surface runoff and sediment were also determined in laboratory. The effects of the fire treatment on study variables and their interactions with time were then analyzed using ANOVA test. The results showed that the fire increased runoff and sediment in treated plots located in rangeland area with respective rates of 1.18 and 1.52 whilst a reduction rate of 1.014 was reported for infiltration in comparison to what recorded for untreated plots.