چالش‌هاي آزادي اجتماعات در سيستم حقوقي ايران در پرتو نظام بين المللي حقوق بشر

The Challenges of Freedom of Assembly in Iranʹʹs Legal System in Light of the International Human Rights Standards

آزادي اجتماعات از‌جمله آزادي‌هاي اساسي بشري و حقي طبيعي است كه به هر فرد اين توانايي را مي‎دهد تا در تعيين سرنوشت سياسي و اجتماعي جامعه خويش موثر باشد و بتواند مطالبات و سخنان خود را با ساير افراد در اجتماعات به گوش زمامداران برساند. لذا يكي از جلوه‌هاي بارز مشاركت همگاني، تجمعات افراد است كه مردم از طريق آن به صورت مدني و مسالمت‌آميز، خواسته‌ها، مطالبات و اعتراضات خود را بيان مي كنند. اين حق ـ آزادي از‌جمله آزادي‌هايي است كه به‌عنوان حق طبيعي مورد شناسايي بين‌المللي قرار گرفته است. با توجه به اينكه اين آزادي نقش اساسي و مهمي در برآورده ساختن ديگر حقوق و آزادي‌هاي بشري بالاخص آزادي‌هاي سياسي مانند حق تعيين سرنوشت سياسي، آزادي بيان، آزادي تشكيلات، انتخابات آزاد و حق راي دارد، مي‌توان آن را يكي از حق‌هاي بنيادين افراد به‌شمار آورد. با درنظرداشتن اين واقعيت كه بسياري از حق‌ها و آزادي‌ها مطلق نبوده و داراي محدوديت‌هايي در جامعه هستند، آزادي اجتماعات نيز با محدوديت‌هايي از‌جمله مسالمت‌آميزبودن روبه-روست. همچنين اطلاع دادن جهت برگزاري اجتماعات يا اخذ مجوز از ديگر چالش‌ها و موانعي است كه در اين آزادي براي افراد متصور است. از سوي ديگر در اين مقاله، آزادي اجتماعات در حقوق ايران مورد بررسي قرار گرفته و به‌طور ويژه به چالش‌هاي تحقق اين آزادي در حقوق ايران از‌جمله مسالمت‌آميزبودن، مخل نبودن به مباني اسلام، عملكرد نهادهاي ذي‌ربط و اخذ مجوز، با توجه به موازين بين‌المللي پرداخته خواهد شد.

This article, first studies the importance of freedom of assembly as a fundamental and natural freedom which provides effective and meaningful participation in society for all citizens. The article then reviews the elements of freedom of assembly, such as peaceful assemblies and the need for permission by authorities and it examines the Iranian law which provides more restrictions including religious criteria for assemblies. Finally, it is concluded that states shall provide grounds for the recognitions, guarantees and protection of freedom of assemblies in their legal system so that citizens can benefit from this fundamental freedom.