مطالعه تطبيقي ساختار اجتماعي ايران و قفقاز در دوره‌هاي اشكاني و ساساني با تكيه بر منابع تاريخي قفقازي

A Comparative Study of the Social Structure in Iran and the Caucasus in the Parthian and Sassanid Periods on the Basis of Caucasian Historical Sources

آثار مورخان قفقازي در دوره باستان، در بردارنده نشانه هايي از تقسيم‌بندي جوامع ساكن در قفقاز در آن دوران است. هرچند در اين آثار بر ساختار اشراف محور جوامع قفقازي تاكيد شده است، با اين حال حاوي شواهدي از زندگي طبقات فرودست جوامع قفقازي در دوره باستان نيز مي باشد. در اين جستار از آثار مورخان ارمني و گرجي، چون موسي خورني، پاستوس بوزند، غازار پارپتسي، ليونتي مرولي و داسخورانتسي ياري گرفته شده و همچنين در كنار بررسي اين منابع كوشش شده است تا با بهره گيري از منابع همزمان رومي و ايراني ميانه، ساختار جوامع قفقازي با ساختار متناظر ايران پارتي و ساساني مقايسه شود، تا از اين طريق تصوير روشن تري از جوامع قفقازي روزگار باستان به دست آيد. در اين بررسي، اين نتيجه به دست آمد كه ساختار اجتماعي سرزمين قفقاز در دوره‌هاي اشكاني و ساساني مشابه ساختار سه‌گانه اجتماعي ايران در اين دوره‌ها بوده است. ساختاري كه از 3 طبقه فرمانروايان، رزمآوران و كشاورزان تشكيل شدهبود.

Works of Caucasian historians in the ancient times contain evidence of Caucasian societies’ division. Although these works have emphasized on the aristocratic structure of the Caucasian societies, they also include evidence of the life of the lower classes in ancient times. The present article has invoked the works of Armenian and Georgian historians like Moses Khorenasi, Pavstos Buzand, Lazar Parapets, Leonti Mrovli and Moses Dasxurantsi. Yet, in order to compare the Caucasian social structures with the corresponding Sassanid and Parthians structures, and to give a clearer picture of the ancient Caucasian society, it has also tried to benefit from a simultaneous study of Roman and Middle Persian sources. The final findings of the research prove that the social structure of Caucasus in the Parthian and Sassanid periods is similar to the tripartite social structure of Iran in the same periods - The structure that consists of rulers, warriors and peasants.