اصل احتياط (Le principe de précaution) به مثابه نشانه‌اي از ذهنيت و نيازهاي انسان پست مدرن

The Principle of Precaution As a Sign of the Mentality and Needs of Postmodern Man

در عصر مدرن، پيشرفت علم و صنعت باعث افزايش رفاه و تسلط انسان بر محيط خود شد، اما در مقابل گسترش و انتشار الگوي اقتصادي براساس توليد انبوه و كسب سود بيشتر، موجب پيدايش اختلالات قابل ملاحظه‌اي در محيط زيست و بروز خطرهاي جديد گرديد. از طرف ديگر، پيشرفتهاي علمي جديد بخصوص در حوزه ژنتيك بدون شناخت كافي از عواقب آنها، در خدمت اين الگوي اقتصادي قرار داده شد و اين اختراعات نه تنها كنجكاوي و اميد، بلكه بيم و وحشت را نزد جوامع ايجاد كردند. البته وجود نوعي ذهنيت منفي نسبت به پيشرفت هميشه وجود داشته است اما اكنون، هم نوع پيشرفت و اختراع مورد نظر- كه گاهي خود هويت انسان را زير سوال مي‌برد- و هم عناصر مربوط به عصر پست مدرن از جمله عطش دايم جوامع دموكراتيك غربي براي افزايش رفاه و امنيت، يعني طلب پيشرفت دايم بدون متحمل شدن خطرها و عوارض منفي آن، باعث پيدايش عكس‌العمل و تاملات مختلفي گرديده است. اين عكس‌العمل‌ها هم به معيار پذيرش اختراعات و هم به اداره اموري كه احتمالاً نوعي خطر را در بردارند، مربوط مي‌گردد.

The principle of precaution has arisen in a western context of scientific and technological advances coupled with the emergence of new dangers, particularly in the realm of the environment, genetics and public health. This new context revealed the existence of a contradiction in postmodern occidental societies: an enduring and ceaseless thirst for progress, and at the same time, a rejection of its negative outcomes. Even though the principle of precaution was originally only a philosophical principle, the striving to reconcile these two contradictory wishes converted it into a political and legal principle used to palliate the possible human and environmental negative effects of an invention or of the practical application of a scientific discovery. This principle reveals some important features of today’s western societies as well as the mentality of postmodern man as a narcissistic, consuming and individualistic being. This article deals with the most important bases of this principle i.e. its specific vision of the world and epistemology, as well as its social and political consequences, notably its influence in the redefinition of the role of the state and its progressive de-ideologization.