تحول تاريخي انسان نزد ملاصدرا

Man’s Historical Evolution in Mulla Sadra

انسان ملاصدرا افزون بر دو حركت وجودي اضطراري و حركت وجودي ارادي، برخوردار از تحولي تاريخي است، يعني در دوره هاي تاريخي متفاوت، با انواعي از انسانها روبرو هستيم، نه نوع واحدي از انسان. ملاصدرا تحول تاريخي انسان را متاثر از تعاليم ديني، طرح كرده است كه براساس روش شناسي ملاصدرا و نگاه عرفاني او مي توان تحول ياد شده را تبيين نمود؛ تاريخ انساني نزد ملاصدرا از حس آغاز شده و به مثال، توهم، عقل و مقام عبديت ختم مي شود، بنابراين تاريخ انساني نيز همانند نفس انساني مشمول حكم جسمانيه الحدوث و روحانيه البقا است و تعريف ارسطويي از انسان به حيوان ناطق، براي انسان متحول به حركت جوهري ارادي و تحول تاريخي، تعريفي انتزاعي و ميان تهي است. در اين جستار سعي شده است پس از گزارش دوره هاي تاريخي نزد عارفان مسلمان و ارتباط آنها با انسان، شواهد و دلايل متعدد ملاصدرا در باب تاريخيت انسان ارايه و مورد بررسي قرار گيرد.

According to Mulla Sadra’s vision, man is an existence that has two motions: compulsive and voluntary ontological motion. Hence, based on his philosophy, man’s univocal specific unity is nullified and man’s specific plurality, gradational or contrast difference is presented with Ontological conversion. Furthermore, according to Mulla Sadra, man has a historical evolution in which human beings appear in the current of history. According to him, begin from Sense and ends with Imagination, Intellect and Slavery (Abdiyat). In other words, the beginning of historical man is the age of Adam while its end is the age of the last prophet. In this article, historical evolution is surveyed following explicit sayings of Mulla Sadra and according to his mystical approaches.