ارايه مدل چندمعياره براي ارزيابي اثرات محيط‌زيست جاده‌هاي آسفالت (مطالعه موردي: كمربندي شرقي همدان)

Multi-criteria Model for Environmental Impact Assessment of Asphalt Road; Case study: East of Hamadan Belt Road

ارزيابي اثرات محيط‌زيستي، ابزاري براي اطمينان يافتن از اجراي مناسب و صحيح يك پروژه است و مي‌توان آن را روشي جهت تعيين، پيش‌بيني و تفسير اثرات يك پروژه پيشنهادي بر محيط‌زيست دانست. در فرآيند ارزيابي اثرات محيط‌زيست همواره قضاوت‌هاي انساني در اخذ تصميم و در ارتباط با انتخاب نوع كاربري، يا سنجش اثر ناشي از توسعه بر محيط‌زيست موثر بوده است. در بسياري از موارد، لازم است تا ارزياب با سنجش هزينه‌ها و منافع گزينه‌هاي مختلف پروژه، بهترين گزينه را در بين گزينه‌هاي رقيب انتخاب كند. در اين پروژه ارزيابي اثرات محيط‌زيستي با استفاده از روش ماتريس سريع، روشTOPSIS و ANP كه هر دو از روش‌هاي تصميم‌گيري چندمعياره هستند، انجام شد. فرآيند طي‌شده شامل: غربالگري، تعيين محدوده، معرفي گزينه‌ها، مطالعات وضعيت پايه محيط‌زيست، تعيين و پيش‌بيني اثرات، ارزيابي اثرات با سه روش ياد شده و تهيه گزارش است. در مرحله غربالگري با استفاده از فهرست‌هاي مثبت (فهرست پروژه‌هاي مشمول ارزيابي) مشخص شد كه پروژه نيازمند ارزيابي است، سپس با كار ميداني مرزهاي محدوده مورد مطالعه و مسيرهايي كه كمربندي مي‌تواند در آن احداث شود تعيين شد كه در اين مرحله دو مسير براي احداث جاده معرفي شد. در ادامه، وضعيت موجود عوامل محيط‌زيست بررسي شد، سپس به وسيله چك‌ليست مهم ترين عواملي كه در صورت احداث كمربندي تحت تاثير واقع مي‌شدند شناسايي شدند و به عنوان معيار در ارزيابي اثرات انتخاب شدند. سپس با استفاده از سه روش ماتريس سريع، TOPSIS، ANP، به طور جداگانه ارزيابي اثرات محيط‌زيست انجام شد. هر سه روش، گزينه "الف" را به عنوان مسير مناسب براي احداث جاده معرفي كردند، اما در اين ميان روش ANP به دليل توانايي در ايجاد يك شبكه كه روابط متقابل بين معيارها و گزينه‌ها را در سطوح و جهات مختلف مدل مي‌كند به عنوان روش مناسب چندمعياره براي ارزيابي اثرات محيط‌زيستي پروژه‌هاي مختلف معرفي شد.

Environmental impact assessment is a tool to ensure proper and correct implementation of a project and how it can determine, predict and interpret the effects of a proposed project on the environment. In environmental impact assessment process, the human judgments in decision making and in relation to selection type of land use, or measure the impact of development on the environment has been effective. In many cases it is necessary that the assessor with assessing the costs and benefits of different project alternatives, chooses the best alternative among competing ones. In this project environmental impact assessment was done, using Rapid Impact Assessment Matrix method, TOPSIS and ANP methods that are both methods of Multiple Criteria Decision Making. Process has been done, including: Screening, Scoping, The consideration of alternatives, Base line studies, Impact analysis, the impact assessment with three methods was mention above, Reporting. In the screening stage using positive lists (lists of covered projects), it became clear that the project is to assess requires. Then, with field work, study area boundaries and the routes that has capable for constructing belt were determined. At this stage, two routes for road construction were introduced. Then the existing status of environmental factors was evaluated and use of experts and interests, environmental impacts were predicted, after that, the factors that were affected by construction belt were identified and as a criterion in environmental impact assessment were selected. Then using Rapid Impact Assessment Matrix method, TOPSIS and ANP, environmental impact assessment was carried out separately. All three methods the alternative "A" was introduced as an appropriate route for road construction. But the ANP method for creation of a network, capability in modeling the interrelationships between the criteria and alternatives at the levels and different aspect, is an appropriate multi criteria method for environmental impacts assessment of various projects which was introduced.