استفاده از مدل نيمه‌مفهومي IHACRES در شبيه‌سازي جريان روزانه (مطالعه موردي: حوزه آبخيز تمر)

Using IHACRES semi-conceptual model to simulate daily flow (Case study: Tamar Basin)

بهره‌برداري و استفاده مطلوب از منابع آب و مديريت بهينه آن مستلزم شناخت بهتر مدل‌هاي هيدرولوژي است. از آن‌جا كه در حوزه‌هاي آبخيز امكان اندازه‌گيري تمام كميت‌هاي مورد نياز براي بررسي عكس‌العمل حوزه امكان‌پذير نمي‌باشد بنابراين انتخاب مدلي كه بتواند در عين سادگي ساختار، با استفاده از حداقل اطلاعات ورودي مورد نياز، پيش‌بيني با دقت قابل‌قبولي ارايه نمايد، امري ضروري به‌نظر مي‌رسد. در اين پژوهش از مدل IHACRES براي مطالعه فرايند بارش- رواناب حوزه آبخيز تمر واقع در استان گلستان استفاده شده است. به‌منظور شبيه‌سازي رواناب در حوزه مورد مطالعه، مدل IHACRES كاليبره شده و مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج پژوهش نشان داد با توجه به مقادير خطا در حجم جريان (412/3=BIAS) در مراحل واسنجي و (416/0=BIAS) در مرحله ارزيابي، جريان شبيه‌سازي شده توسط مدل IHACRES، كم‌تر از جريان مشاهداتي بوده است. اگرچه مدل نتوانسته است دبي‌هاي حداكثر را به‌خوبي شبيه‌سازي كند، اما در مجموع با توجه به انحرافات كم مدل و شبيه‌سازي خوب مقادير حداقل و براساس دو پارامتر ضريب تعييين (66/0=2R) در مرحله واسنجي و (61/0=2R) در مرحله ارزيابي و ميانگين خطاي نسبي (008/0=APRE) در مرحله واسنجي و (029/0=APRE) در مرحله ارزيابي مي‌توان گفت عملكرد مدل در حوزه مورد مطالعه رضايت‌بخش بوده است. واژه‌هاي كليدي: بارش- رواناب، شبيه‌سازي، IHACRES، حوزه آبخيز تمر، استان گلستان

Optimum use of water resources and its optimal management requires a better understanding of the hydrologic models. Since it is not possible to measure all parameters needed to evaluate the response of a catchment, it is worthy to choose a model with simple structure and minimum input requirement while provides reasonably accurate prediction. In this study IHACRES model is used to study rainfall - runoff process in Tamar Basin located in Golestan Province. In order to simulate streamflow in this catchment, the IHACRES model was calibrated and evaluated. The results showed that with respect to the amount of overall error in flow volume (BIAS=3.412) in the calibration and (BIAS=0.416) in evaluation, simulated flow by the model is less than the observations. Although the model could not simulate the maximum discharges suitably, but in total with regard to low deviations and suitable simulation of the minimum discharges and based on two indices (R2=0.66) in the calibration and (R2=0.61) in evaluation and (APRE=0.008) in the calibration and (APRE=0.029) in evaluation, it can be said that the model performance in the studied basin was reasonable. Keywords: Rainfall-runoff, Simulation, IHACRES, Tamar basin, Golestan province