ارزيابي اثر تقسيط نيتروژن و آرايش كاشت بر ويژگي‌هاي زراعي و عملكرد كمي دو ژنوتيپ پرمحصول و كم‌محصول برنج

Evaluation the effect of nitrogen splitting and sowing arrangement on agronomical characteristics and quantity yield of two low and high yield genotypes of rice

اين آزمايش به صورت كرت‌هاي‌ خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در مزرعه پژوهشي واقع در شهرستان كياكلا استان مازندران در سال 1389 اجرا شد. دو ژنوتيپ طارم محلي و شيرودي به عنوان عامل اصلي و سه سطح تقسيط نيتروژن در مراحل پنج روز بعد از نشا كاري، ابتداي پنجه‌دهي، ظهور خوشه آغازين و خوشه‌دهي كامل به‌ عنوان عامل فرعي و دو آرايش كاشت 20×20 و 30×30 سانتي‌مترمربع به ‌عنوان عامل فرعي فرعي بودند. نتايج نشان داد درصد خوشه‌چه پر و تعداد خوشه‌چه پوك از نظر آماري تحت تاثير هيچ‌يك از فاكتورها قرار نگرفتند. رقم شيرودي به علت داشتن خوشه بلندتر، تعداد خوشه، تعداد خوشه‌چه و وزن هزار دانه بيش‌تر و هم‌چنين نزديكي منبع و مخزن، قسمت زيادي از ماده خشك را به پر شدن دانه اختصاص داد، به همين دليل عملكرد دانه آن به نسبت 4/42 درصد بيش‌تر از رقم طارم بود. بيش‌ترين تعداد خوشه و شاخص برداشت در سطح دوم تقسيط نيتروژن و آرايش كاشت 20×20 سانتي‌مترمربع حاصل شد. عملكرد دانه با طول خوشه، تعداد خوشه و وزن هزار دانه همبستگي مثبت داشت. بنابراين سطح دوم تقسيط نيتروژن و آرايش 20×20 سانتي‌مترمربع به علت افزايش شاخص‌هاي مطلوب زراعي به عنوان تيمارهاي مناسب بودند.

This experiment was carried out at split split plots in randomized complete blocks design with four replications at a research field located in Kiakala city in Mazandaran province in 2010. Main factor was two Shiroodi and Tarom Mahalli genotypes and three levels of nitrogen splitting in stages of five days after planting, start of tillering, initial panicl emergence and completely panicle stage as sub factor and sub-sub factor was two sowing arrangements 20×20 and 30×30 cm2. Results showed filled spikelet percentage and hollow spikelet number were influenced statistically by none of the factors. Shiroodi cultivar due to having the longer panicle, panicle number, spikelet number and more 1000- grain weight and also the nearness of source and sink allocated much part of dry matter to grain filling. So, its grain yield in proportion to 42.4 percentage was more than Tarom cultivar. Most of the panicle numbers and harvest index was obtained in the second level of nitrogen splitting and sowing arrangement 20×20 cm2. Grain yield had positive correlation with panicle length, panicle number and 1000 -grain weight. Therefore, the second level of nitrogen splitting and 20×20 cm2 sowing arrangement, because of increasing desirable agronomical indices were as appropriate treatments.