اثر نظام‌هاي خاك‌ورزي بر برگردان كردن بقاياي گياهي ذرت دانه‌اي و عملكرد كلزا در مغان

Effect of tillage systems with corn residue on grain yield of rapeseed in Moghan region

به ‌منظور بررسي اثر نظام‌هاي مختلف خاك‌ورزي در جاكشت ذرت دانه‌اي بر عملكرد كلزا (هايولا‌401) به‌عنوان كشت پاييزه، آزمايشي در اراضي منطقه مغان با خاك رسي طي سال‌هاي 91-88 در مغان انجام شد. شيوه تهيه بستر بذر شامل؛ MT: خاك‌ورز برگرداندار و ديسك (‌روش مرسوم)، SCT: ساقه خردكن، خاك‌ورز قلمي و ديسك، STT: ساقه خردكن و دو بار ديسك، CT: خاك‌ورز قلمي و ديسك و DD: دو بار ديسك سنگين، با به‌كارگيري طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در چهار تكرار و پنج تيمار ارزيابي شد. پارامترهاي اندازه‌گيري شامل جرم مخصوص ظاهري‌خاك، مقاومت نفوذي خاك، قطر متوسط وزني كلوخه‌ها (MWD)، درصد رطوبت وزني، درصد سبز، درصد استقرار بوته، درصد برگردان بقاياي گياهي‌، ارتفاع بوته و عمكلرد دانه بود. نتايج نشان داد جرم مخصوص ظاهري خاك در لايه 10- 0 سانتي‌متر تحت تاثير تيمارهاي خاك‌ورزي قرار نگرفت ولي در عمق 20-10 سانتي‌متر تيمار SCT و MT به‌ترتيب باgr cm-3 22/1 وgr cm-3 21/1 تواماً در يك سطح آماري كمترين و تيمار DD باgr cm-3 27/1 بيشترين مقدار اين شاخص را داشته است. ‌ميانگين مقاومت نفوذي خاك در عمق 30‌-10 سانتي‌متر در تيمار DD به‌طور معني‌داري بيشتر از بقيه تيمارها بوده ولي در لايه 10- 0 سانتي‌متر معني‌دار نبود. همچنين نتايج نشان مي‌دهد درصد برگردان بقاياي گياهي و قطر متوسط وزني كلوخه‌ها (MWD) در روش‌هاي مختلف خاك‌ورزي معني‌دار بود و تيمار MT با 88% بيشترين و تيمار DD با 56% كمترين برگردان بقايا را نسبت به تيمارهاي ديگر داشته است. متوسط قطر وزني كلوخه‌ها در تيمارهاي SCT و DD به‌ترتيب با مقادير 19/1 و 24/1 سانتي‌متر حداقل اين شاخص را در بهترين وضعيت داشته و تيمار MT با ميانگين 92/1 سانتي‌متر بيشترين و بدترين وضعيت پودرشدگي خاك را داشته است. بنابراين نتايج نشان داد شيوه برگردان كردن بقاياي گياهي ذرت بر عملكرد‌ كلزا معني‌دار بود و تيمار SCT با ميانگين عملكرد kg ha-1 8/2563 نسبت به ديگر تيمارها برتري داشته و به‌عنوان شيوه تهيه بستر بذر كلزاي پاييزه پس از يرداشت ذرت در منطقه مي‌توان پيشنهاد نمود.

This study carried out to evaluate the effect of different tillage systems on rapeseed yield (hayola 401) planted in corn residues. This experiment was done in Moghan region with clay soils during 2009-2012. Different seedbed preparation methods include MT: moldboard + disk tillage (conventional tillage was included), SCT: Stem Crusher + chisel + disk tandem harrow, STT: Stem Crusher + double-disc, CT: chisel + disk tillage and DD: two heavy disks. The experiment was conducted in a randomized complete block design with four replications. The results showed that soil bulk density in the 0-10 cm layer was not significant in different tillage treatments, but it was significantly higher than the conventional tillage in 10-20 cm depth. However, penetration resistance in 10-30 cm under DD was significantly higher than other treatments, but it was not significant in 0-10 cm layer among all tillage treatments. Thus, Comparison of the soil bulk density, penetration resistance, and plant establishment showed that the reduced tillage in canola seedbed preparation was effective. Besides, the surveys indicated that there was a significant different between MWD after primary and secondary tillage. The mean diameter weighted under SCT and DD, were 1.19 and 1.24 cm, respectively had the best status. The highest value and the worst status of this parameter observed for MT which was 1.92 cm. The highest rate of grain yield obtained by application of treatment SCT, and it was 2563.8 kg ha-1, The SCT treatment can be recommended as an effective canola bed preparation due to its significant saving in time and cost after corn harvesting.