فرايند شكل‌گيري اقتصاد مبتني بر توليد ذغال در روستاهاي منطقه سيمكان (فارس)

The Formation of Fuel Production Unites Based Economy in Rural Areas of Seemacan (Fars province)

در شرايط فعلي، كشاورزي مهم‌ترين فعاليت اقتصادي در اغلب روستاهاي ايران بوده و علاوه بر تضمين نيازهاي مصرفي جمعيت، ايجاد اشتغال، افزايش درآمد و غيره نقش اساسي در اقتصاد خانوارهاي روستايي دارد. در بسياري از نواحي روستايي كشور كشاورزي به تنهايي جوابگوي معيشت خانوارهاي روستايي نبوده و نقش فعاليت‌هاي اقتصادي مكمل از قبيل واحدهاي توليدي ذغال مي‌تواند حايز اهميت باشد. هدف از اين تحقيق فرايند شكل‌گيري واحدهاي توليد كننده ذغال و دلايل پيدايش آن در سطح روستاهاي منطقه‌ي سيمكان در استان فارس بوده است. روش تحقيق در اين مطالعه توصيفي- تحليلي است كه براي گردآوري اطلاعات از روش‌هاي ميداني (پرسشنامه) كمك گرفته شده و بر اساس آن علاوه بر شوراها و دهياران 40 روستاي مورد مطالعه، از 249 خانوار روستايي نمونه پرسشگري به عمل آمده است. نتايج نشان مي‌دهد كه ظهور اقتصاد مبتني بر توليد ذغال در نواحي روستايي مورد مطالعه از دهه 1370 شروع شده، امّا در دهه‌ي 1380 روند فزاينده‌اي به خود گرفته است و بيشترين تراكم آن در سطح دهستان پل به پايين و روستاهاي كوشك‌سار، محيط‌آب و آب‌شيخ مي‌باشد. مقايسه درآمد حاصل از واحدهاي توليدي ذغال در سطح روستاها با ميانگين درآمد ساليانه‌ي هر خانوار روستايي نشان مي‌دهد كه هر خانوار توليد كننده ذغال 5/2 برابر ساير خانوارهاي روستايي درآمد خواهد داشت. علاوه براين رابطه معناداري بين نرخ بيكاري (274/0=r) و سرانه اراضي كشاورزي (224/0- =r) و تعداد واحدهاي توليد كننده ذغال وجود دارد كه معرف همبستگي قابل قبول بين وضعيت اقتصادي خانوارهاي روستايي و گسترش اقتصاد مبتني بر توليد ذغال در سطح منطقه است. با توجه به يافته‌هاي پژوهش، راهكارهايي از قبيل ايجاد كارخانه‌ي بسته‌بندي ذغال، تشكيل اتحاديه، پوشش بيمه‌اي پيشنهاد شده است.

At present, agriculture is being considered as a major economic activity in Iranian rural settlments. It provides essential needs of the settlers, creates job opportunities, increases revenue as well as plays a prominent role regarding the peasant household’s economy. However, agriculture by itself is not capabale in reponsding to household livelihood. That is, there exists a need for complementary source of income such as fuel wood production units. The major objective of this study is to investigate the process of forming these producton units and to investigate their existance in Seemacan Fars. The research method is based on analytical – descriptive method. This is followed by filling questionnaire by village councils pertaining to 40 villages as well as 249 rural households. This study suggests that emergence of this type of complementary economic unites dated back to 1370. It speeds up in 1380. The majority of these production unites are located in pole be payee and Koshksar, moheet Ab and Ab shoykh. Economically speaking the income of each rural household is 2.5 times of regular, non dependent householdes to this source. Furthermore, there exists a significant relationships between unemployment (r=0.274) and per-capita agriculture land (r=-0.224). It is further suggested that there is a significant correlation between household’s economic status and prevalence of these production units. The packaging factory and corresponding Union and Insurance are highly recommended.