شناخت تزيينات طلايي بدل در نسخ خطي تاريخي بررسي روند تخريب رنگدانه‌هاي طلايي و كاغذ تكيه‌گاه

The Study of Gilding Imitations in Historic Manuscripts: An Investigation of Degradation Process of Golden Pigments and Substrate Paper

تخريب مركب‌ها و رنگدانه‌ها در آثار كاغذي، همواره يكي از مشكلات پيش‌روي مرمتگران بوده ‌است. بخشي از رنگدانه‌هاي آسيب‌پذير، رنگدانه‌هاي فلزي است كه رنگدانه‌هاي طلايي سهم عمده‌اي از آنها را در تزيينات كتاب‌آرايي ايران دربر مي‌گيرند. در مواردي، تغيير رنگ و سبزشدگي در رنگدانه‌هاي طلايي و گاهي نيز، تخريب كاغذ مشاهده شده است. در اين مقاله، رنگدانه‌هاي طلايي و تخريب آنها در سه نسخه خطي تزييني از دوره قاجار مطالعه گرديده است. با روش آناليز SEM-EDS، تركيبي از آلياژهاي برنج، به عنوان رنگدانه‌هاي طلايي بدل شناخته شد. در جريان بررسي تخريب تزيينات، تركيب كربوكسيلات‌هاي مس به عنوان محصولات تخريبي رنگدانه‌هاي طلايي از طريق روش طيف‌سنجي رامان شناسايي شد. وجود برخي از آلاينده‌هاي كربونيلي آلي و رطوبت زياد در محيط نگهداري اين نسخه‌ها، از عوامل ممكن در فرايند تخريب رنگدانه‌ها و تشكيل اين محصولات سبز رنگ است. افزون‌بر هيدروليز اسيدي سلولز، يون‌هاي مس نيز در محصولات تخريبي نقش يك كاتاليزور را در اكسيداسيون سلولز دارند و به اين فرايند سرعت مي‌بخشند. اين موضوع در يكي از نمونه‌ها با روش جديد نشانداركردن فلورسانسي همراه با تكنيك كروماتوگرافي ژل?تراوا مشخص شد.

Degradation of inks and pigments has always been a major problem against Conservators. Some of the vulnerable pigments are metal pigments a major portion of which belongs to golden pigments in decorations of book-embellishing in Iran. In some cases, shades of green color are seen in golden pigments and sometimes paper degradation is also discernible. In this paper, golden pigment and its degradation were studied in three illuminated manuscripts from the Qajar period. SEM-EDS analyses indicated one type of brass alloy compositions as imitating golden pigments. Copper carboxylates were identified as degradation products of golden pigments by means of Raman Spectroscopy. Some sort of organic carbonyl pollutants and high humidity condition can possibly be effective in degradation of the pigments and formation of the greenish products. In addition to acid-catalyzed hydrolysis of cellulose, copper ions as catalyst in degradation products can accelerate oxidation of cellulose. This matter was investigated in one of the samples by Fluorescence Labeling in combination with Gel Permeation Chromatography (GPC).