مقايسه تطبيقي مرمت و احياي سه گذر شهري در يزد با رويكرد نقش مردم و دولت در ساحت كارشناسي

A Comparative Study of Restoration and Revival of Three Urban Passages in Yazd via the Approach of People and State Role in Expertise Sphere

بحث احيا با محوريت همكاري مردم و دولت، در ساختار كارشناسي كشور هنوز مورد قبول نيست. پيرو آن، يكي از مسايلي كه باوجود سال‌ها مرمت و احيا در بافت‌هاي تاريخي مورد غفلت واقع‌شده، ميزان استفاده از نظر كارشناسي مردم در زمينه‌هاي مختلف امر احيا و مرمت شهري است. براين اساس، پرسش‌هاي ارايه‌شده در پژوهش حاضر بدين قرار است كه چگونه مي‌توان از نيروي مردم به عنوان ساكنان اصلي بافت و استفاده‌كنندگان مستقيم آن به عنوان كارشناس، در بخش كالبدي- كاربردي امر مرمت و احياي بافت كمك گرفت. ديگر اينكه، اين كارشناسي در چه محدوده‌اي قابل قبول است. شايان يادآوري است كه پاسخ به اين پرسش‌ها، هدف اصلي اين تحقيق را تشكيل مي‌دهد. براي رسيدن به اين هدف، مرمت و احياي سه گذر شهري؛ كوچه منارگلي (امام حسيني)، گذر لب خندق و كوچه هاشم ‌خان در شهر يزد، طي سال‌هاي 1350 تا 1366، بطور جداگانه ارزيابي شد. با توجه به ظرف زماني هركدام و نوع رويكرد به گذرهاي مورد مطالعه، نقش مهم و اساسي كارشناسان دولتي به عنوان نماينده دولت، كارشناسان مستقل و كارشناسان مردمي به نمايندگي از طرف مردم در بخش كالبدي- كاربردي احياي آنها، به خوبي قابل تشخيص است. با توجه به حضور نگارنده در فرايند مرمت و احياي اين سه گذر، روش تحقيق، تركيبي از روش‌هاي كمّي و كيفي است. در تحقيق كمّي، ضمن استفاده از اطلاعات و داده‌هاي موجود همراه با مصاحبه حضوري با كارشناسان و مشاهده ميداني كارهاي انجام‌شده، داده‌ها جمع‌آوري شدند. ‌همچنين با بهره‌گيري از روش تحليل كمّي، داده‌هاي كارشناسي براي دستيابي به يك ساختار و چارچوب نظري كاملاً مشخص و منسجم، تجزيه و تحليل گرديدند. در مواردي كه ساختار تحقيق در ساحت كيفي قرار داشت، از روش كيفي براي جمع‌آوري و تجزيه و تحليل اطلاعات بهره‌ گرفته شد. پس از پايان‌يافتن مراحل تحقيق با رويكردي كاملاً كارشناسي و تكيه بر ساحت كالبدي، اين‌چنين به دست آمد كه اگر محوريت مردم در امر احيا پذيرفته‌شود، هرچه ميزان مشاركت مردمي در امر كارشناسي يك طرح نسبت به ميزان نقش دولت و متخصصان آن افزايش يابد، بر ميزان موفقيت طرح احيا هم افزوده مي‌شود. پيرو اينها، مردم نيز در امور مربوط به طراحي‌– اجرا و بهره‌برداري در بخش كالبدي– كاربردي به عنوان كارشناس مانند بخش‌هاي ديگر مديريتي، اقتصادي و اجتماعي، مي‌توانند مستقل يا با كمك كارشناسان خود نقش موثري را در فرايند مرمت و احيا ايفا نمايند.

The issue of revival pivoting around people with the aid of state is not acceptable in the expertise structure of the country yet. Consequently, one of the issues which has been ignored in spite of numerous years of restoration and revival in historical textures is the amount of using people’s expertise views in different areas of urban restoration and revival. Can we make use of people’s expertise as the main residents of texture and its direct users in the physical-practical section of restoration and revival of texture and in which area such expertise is acceptable? The answer to this question is the main issue of this research. Reaching this aim, the restoration and revival of three urban passages, i.e. Menar Goli alley (Imam Husseini), Lab Khandaq passage and Hashem Khan alley in Yazd city, which have been carried out for a long time, has been evaluated and considering the temporal condition of each of them and the kind of approach to them we observe the significant and fundamental role of state experts as the representative of the government, independent experts and folk experts as the representative of people in the physical-practical section of their revival separately. Regarding the presence of the author in the process of restoration and revival of these three passages, the research methodology is a combination of qualitative and quantitative methods. In the quantitative study, while using existent data and information beside direct interview with experts and filed observation of carried out works, the data is gathered and, using the method of quantitative analysis, the expertise data is analyzed in order to reach a coherent specific theoretical structure and framework. In cases that the structure of research is qualitative such method is used for gathering and analysis of the data. After completing the stages of research with an expertise approach and focusing on physical sphere, it was found out that if the centrality of people in the issue of revival is accepted and their participation in the expertise of the plan increases relative to the role of state and its experts, the success of the revival plan will increase, too. Consequently, in the process of restoration and revival and the issues related to planning, execution and exploitation in the physical-practical section people can play an effective role as expert like other managerial, economic and social sections independently or with the aid of their experts.