واليگري شاهورديخان بر لرستان و تمركزگرايي حكومت صفويان

Governing Period of Shahverdykhan in Lorestan and Safavid State Centralization

نيمه دوم قرن نهم هجري در لرستان و حوالي آن مصادف با روي كار آمدن خاندان بومي عباسي بود كه در بين مردم آن ايالت مشروعيت داشته و صاحب منزلت اجتماعي بودند. هم‌زمان با روي كار آمدن دولت صفويه، ملك رستم والي لرستان به صفوف متحدين صفويه درآمد و نسبت به شاه اسماعيل و خاندانش ابراز اطاعت نمود اما اين رابطه حسنه هميشه پايدار نبود؛ واليان لرستان، بنا‌بر شدّت قدرت و يا ضعف شاهان صفوي نافرماني مي-كردند. با شكست صفويان در جنگ چالدران و تسلط عثماني بر مناطقي از غرب قلمرو صفوي، فرصت براي امراي محلي، فراهم شد. با به پايان رسيدن ايام ملوك‌الطوايفي و به سلطنت رسيدن شاه عباس اول، اوضاع آشفته ايران سامان گرفت. سياست تمركزگرايي حكومت صفوي، به دوران خودسري‌هاي متعدد پايان داد و شاهورديخان، حاكم محلي لرستان، به‌دست نيروي نظامي منكوب گرديد. فرض اين تحقيق بر اين است كه شاهورديخان با سياستي دوگانه در پي حفظ جايگاه خود بوده است. سرانجام با حمله غافلگيرانه و كمك خوانين محلي اين مدعي از سر راه دولت صفويه برداشته شد. اين تحقيق با استفاده از روش تحقيق كتابخانه‌اي در پي رسيدن به اين هدف است كه ميان رشد قدرت حكومت محلي لرستان به‌رهبري شاهورديخان و ضعف حكومت مركزي رابطه تنگاتنگي وجود داشته است.

The second half of the ninth century AD in Lorestan coincided with the arrival of the endemic dynasty of Abbasid who were legitimate among the people of that state. Coinciding with the Safavidʹs government, Malik Rustam the governor of the Lorestan province became allies to the Safavid Shah Ismail and his family did their obedience, but this good relationship was not always stable, governors of Lorestan, according to the intensity of the strength or weakness of the Safavid kings disobeyed. By the defeat of the Safavid in the Battle of Chalderan by the Ottomans and capturing territory of the regions of the West, an opportunity for local rulers provided. By the end of the feudal period and the throne of Shah Abbas, the chaotic situation in Iran was organized. Safavid centralization policy ended numerous disobedience and Shahverdykhan who was the local governor of Lorestan was suppressed by military force. This study assumes that Shahvrdykhan with his dual policy had sought to protect its position. Finally, with the help of local tribal chiefs and the surprise attack that obstacle was removed from the Safavid state way. This study by using library research methods is going to achieve this goal that there was a close relationship between the growth of local government power in Lorestan that Shahverdykhan was its governor and the weakness of central government.