پديد آورندگان :
ملافيلابي، عبداله نويسنده عضو هيات علمي پژوهشكده علوم و صنايع‌غذايي، گروه زيست فناوري مواد‌غذايي , , خرم دل، سرور نويسنده , , سياه مرگويي، آسيه نويسنده استاديار گروه زراعت، دانشگاه علوم كشاورزي و منابع‌طبيعي گرگان , , شوريده، هادي نويسنده ,
كليدواژه :
اسانس , عصاره , گياه دارويي , هميشه‌بهار
چكيده فارسي :
هميشه بهار (Calendula officinalis L.) يكي از قديمي‌ترين گياهان مورد استفاده در صنايع دارويي مي‌باشد. به‌منظور بررسي اثر تراكم بوته و ميزان كود نيتروژن بر رشد، عملكرد و خصوصيات كيفي گل هميشه‌بهار، آزمايشي به‌صورت كرت‌هاي خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي و با 4 تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه آزاد اسلامي واحد تربت‌جام در سال زراعي 88-1387 اجرا شد. عوامل اصلي و فرعي به‌ترتيب شامل 4 سطح نيتروژن (صفر، 30، 60 و 90 كيلوگرم در هكتار) و 3 تراكم بوته (25، 50 و 75 بوته در مترمربع) بودند. نيتروژن (به‌صورت اوره) به‌صورت سرك در 2 مرحله 6-4 برگي و گل‌دهي مصرف شد. صفات مورد مطالعه شامل ارتفاع ساقه گل‌دهنده، وزن خشك ساقه و ريشه، عملكرد گل، بذر و زيست‌توده، شاخص برداشت (براساس عملكرد گل) و محتوي اسانس و عصاره گل هميشه‌بهار بودند. نتايج نشان داد كه اثرات ساده مقدار نيتروژن و تراكم بوته بر ارتفاع، وزن خشك ساقه و ريشه، عملكرد گل، بذر و زيست‌توده، شاخص برداشت و محتوي اسانس و عصاره هميشه‌بهار معني‌دار (01/0P?) شد. با افزايش مصرف نيتروژن از 60-0 كيلوگرم به‌دليل افزايش رشد رويشي و بهبود فتوسنتز، عملكرد گل و محتوي اسانس بيش از 100 درصد افزايش و با افزايش بيش‌تر آن، اين دو قسمت به‌ترتيب 33 و 52 درصد كاهش يافت. با افزايش تراكم بوته از 25 به 50 بوته در مترمربع عملكرد گل و محتوي اسانس به‌ترتيب 23 و 29 درصد افزايش يافت و با افزايش تراكم تا 75 بوته در مترمربع، كاهش به‌ترتيب 20 و 44 درصدي براي اين دو صفت مشاهده شد. به اين ترتيب، مي‌توان از مصرف مقادير مناسب كود نيتروژن و تراكم به‌عنوان دو راه‌كار زراعي براي دست‌يابي به عملكرد مطلوب كمي و كيفي هميشه‌بهار بهره جست.
واژه‌هاي كليدي: اسانس، عصاره، گياه دارويي، هميشه‌بهار
چكيده لاتين :
Marigold (Calendula officinalis L.) is one of the oldest medicinal plants which had been used for the pharmaceutical industries. In order to evaluate the effects of different plant densities and nitrogen levels on growth, yield and qualitative characteristics of marigold flower, a field experiment was conducted as split plot based on a randomized complete blocks design with four replications at the Agricultural Research Station, Azad University of Torbat-e-Jam, during growing season of 2008-2009. Main and sub plots included four nitrogen levels (zero, 30, 60 and 90 kg.ha-1) and three plant densities (25, 50 and 75 plants.m-2), respectively. Nitrogen (as Urea) was used at 4-6 leaves and flowering stages of marigold as topping dress. Plant height, shoot and root dry weights, seed yield, flower yield, biological yield, harvest index (based on the flower yield), essential oil content and flower extract contents of marigold were studied. The results showed that the simple effects of nitrogen and plant densities were significant (P?0.01) on plant height, shoot and root dry weights, seed, flower and biological yields, harvest index and essential oil and extract contents of marigold. By increasing nitrogen level from zero to 60 kg.ha-1, enhanced flower dry weight and essential oil content due to increasing in vegetative growth and photosynthesis up to 100% and by increasing nitrogen level up to 90 kg.ha-1, these traits declined 33 and 52%, respectively. Whereas, by increasing plant density from 25 to 50 plants.m-2, increased flower yield and essential oil content up to 23 and 29% and by increasing in nitrogen level up to 75 plants.m-2, these trait decreased 20 and 44%, respectively. Thus, in order to achieve suitable quantitative and qualitative yields of marigold can be considered as appropriate levels of nitrogen fertilizer and crop density as these agronomic approaches.
Keywords: Essential oil, Extract, Medicinal plat, Marigold
