تحليل انتقادي گفتمان قدرت در دو فصل از سياست نامه خواجه نظام الملك توسي

Critical Discourse Analysis of Power in Two Chapters of Siasat-Nameh of Khajenezam-ol-Molk-Tusi

مهم ترين شرط باز توليد سلطه و اقتدار سياسي، دسترسي به گفتمان هايي است كه سلطه حاكمان سياسي را در افكار عمومي مشروعيّت بخشد. رسانه هاي جمعي، مراكزآموزشي و دانشگاهي، نهادهاي مدني، اجتماعي، مذهبي در باز توليد سلطه و اقتدار در جامعه مهم ترين نقش را ايفا مي كنند. تحليل انتقادي گفتمان به عنوان يكي ازرويكردهاي تحليل، لايه هاي پنهان زبان را در متون شفاهي و كتبي به منظور نشان-دادن چگونگي شكل گيري و بازتوليد گفتمان هاي قدرت و سلطه مي كاود و روابط پنهان قدرت را آشكار مي سازد و نقش آن را در بازتوليد روابط سلطه نشان مي دهد. خواجه نظام الملك توسي، يكي از مقتدرترين نخبگان عرصه سياسي، در مدّت وزارت سي ساله خود با طراحي گفتمان عقيدتي و سياست مذهبي براي استحكام و استمرار و تداوم حكومت سلجوقيان در ايران كوشيد. كتاب سياست نامه در واقع يكي از رسانه هايي است كه به منظور شكل گيري و تداوم همين گفتمان تدوين شده است. در اين تحقيق با استفاده از تحليل انتقادي گفتمان نشان داده شده است كه خواجه نظام الملك چگونه با توجّه به پيش زمينه هاي معرفتي كه بر جامعه حاكم بود، در سياست نامه با بهره گيري از واژگان و جمله بندي ها و روايت ها و فراروايت ها،گفتمان عقيدتي خود را طرّاحي مي كند و با كنترل افكار عمومي به طرد و حذف مخالفان مي پردازد و نهايتاً سياست تبعيض مذهبي خود را در جامعه دين مدار ايراني مشروعيّت مي بخشد و موجّه مي كند.

The most fundamental condition of reproduction of sovereignty & political authority is access to discourses which legitimate the dominion of politicians in public opinion. Multi Medias, training centers & universities, civic, social & religious foundation etc... have the most important rule in reproduction of sovereignty & authority in the society. Critical discourse analysis as one of the analysis approach investigates the hidden layers of language in both verbal & nonverbal texts in order to demonstrate the circumstance of forming & reproduction of sovereignty & authority discourses. Khajenezam-ol-molk-tusi one the most authoritative genius in politic attempted for solidity, continuance & spread of Saljuqi dominion by planning ideological discourse & religious policy during his 30 years ministry. Siasat-nameh is one of those Medias that have codified for forming & continuance of this kind of discourse. By using critical analysis discourse, this subject will reveal that how Khaje-nazam-ol-molk-tusi - as regards to epistemological background which was dominated on the society- has planned his ideological discourses by words, phrasing, narratives & meta-narratives in addition, By controlling the public opinion he throws down & omits his antagonists & finally he legitimates & justifies his religious discrimination policy in Iranian religious society.