دكترين مسيوليت حمايت: از روند شكل گيري تا كاربرد ابزاري آن

The Doctrine of Responsibility to Protect: From Formation to Instrumental Use

مداخله بشردوستانه به معناي مداخله براي نجات افراد انساني فارغ از رنگ، نژاد و مذهب تعريف شده است. اما امروزه قدرت هاي بزرگ مقوله بشر دوستي را به صورت ابزاري درآورده اند، خواه براي اينكه خلا اراده سياسي در يك مخاصمه (نظير يوگسلاوي سابق و روندا) را پنهان نمايند و خواه به منظور اينكه آن را در خدمت خواست سلطه-گري خود (نظير كوزوو، عراق و افغانستان) قرار دهند. در چنين بستري است كه در سال 2002 ايده مسوليت حمايت به معناي ضرورت مداخله به نفع جمعيتي كه دولت شان قادر به حفاظت از آنها در برابر خشونت نيست و يا اينكه اراده اي براي حمايت از آنها ندارد، مطرح مي گردد. لذا پژوهش حاظر در پي پاسخ به اين پرسش است كه آيا اين مسيوليت مي تواند در جنگي تجلي نمايد كه رسما هدف نجات جمعيت تحت سركوب را دارد؟ بدين منظور به بررسي ريشه ها و تحولات مفهوم مسيوليت حمايت پرداخته شده است. تا ماهيت يكسان مفهوم عليرغم عنوان هاي متفاوتي كه در طول اين تحولات به خود گرفته، نشان داده شود. آنگاه چگونگي كاربرد ابزاري مفهوم توسط قدرت هاي بزرگ به بحث گذاشته شده تا اين واقعيت را آشكار سازيم كه استفاده از زور تحت عنوان "مسيوليت حمايت" نمي تواند استثنا ديگري بر اصل "ممنوعيت كاربرد زور" در روابط بين الملل به بهاي نقض تعهد دولت ها در توسل همه جانبه و كامل به راه حل هاي غير نظامي در حل و فصل بحران هاي بين المللي از جمله بحران هاي ناشي از حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه، توجيه نمايد.