بررسي جرم‌شناختي علل افزايش جرايم خشونت‌آميز در شيراز و راه‌هاي پيشگيري از آن

چكيده در اين پژوهش تلاش گرديده مهم‌ترين علل ارتكاب يا افزايش جرايم خشونت‌آميز ، به‌ويژه قتل عمد، ضرب و جرح عمدي به عنوان بارزترين و شايع‌ترين مصاديق خشونت‌آميز در شهر شيراز مطالعه شود. جامعه‌ي آماري اين پژوهش، همه‌ي محكومان و متهمان به قتل عمد و ضرب و جرح عمدي محبوس در زندان عادل‌آباد شيراز هستند. همچنين متهماني كه ارتكاب جرم از سوي خود را پذيرفته بودند، مد نظر قرارگرفته‌اند. نمونه‌ي مورد مطالعه متشكل از 102 مرد و زن؛ ابزار گردآوري اطلاعات، پرسش‌نامه‌ي طراحي شده توسط پژوهشگر است. ويژگي‌هاي جمعيت‌شناختي، رابطه‌هاي اختلاف‌آميز و خصمانه‌ي پيشين، باور‌ها و رفتار‌هاي خطرساز، مي‌توانند از عوامل ارتكاب يا افزايش اين نوع جرايم باشند. به نظر مي‌رسد كه باورها و رفتارهاي خطرساز مي‌تواند مهم‌ترين عامل ارتكاب يا افزايش جرايم خشونت‌آميز باشند. همچنين به نظر مي‌رسد پيشگيري‌هاي كيفري، غيركيفري، مرتكب‌مدار (زمينه و محل دخالت مرتكب و شرايط و عوامل محيط بر او هست)، بزه‌ديده‌مدار (زمينه و محل دخالت بزه‌ديده است) و ... مي‌توانند در پيشگيري از ارتكاب يا افزايش جرايم خشونت‌آميز موثر باشند و همچنين به نظر مي‌رسد كه پيشگيري مرتكب‌مدار در پيشگيري از ارتكاب يا افزايش اين نوع جرايم موثرتر باشد. نتيجه‌ها تحقيق درباره‌ي فرضيه‌ها، گوياي آن است كه بعضي ويژگي‌هاي جمعيت‌شناختي مجرمان و بزه‌ديدگان در ارتكاب جرم موثرند، در 37/25% موارد از پيش ميان مجرم و بزه‌ديده اختلاف و خصومت وجود داشته، در 16/58% باور‌هاي خطرساز دليل اصلي وقوع جرم بوده، در 12/56% رفتارهاي خطرساز مجرم و بزه‌ديده، دليل اصلي وقوع جرم بوده، پيشگيري‌هاي كيفري، مستقيم، واكنشي، بزه‌ديده‌مدار، مرتكب‌مدار در پيشگيري از ارتكاب اين جرايم موثر هستند و پيشگيري مرتكب‌مدار، موثرترين نوع پيشگيري در اين نوع جرايم مي‌تواند باشد. بنابراين تمامي فرضيه‌هاي اين پژوهش اثبات مي‌گردند.

Abstract This study aims to investigate the most important causes for increased occurrence of violent crime, murder and voluntary assault in particular, in the city of Shiraz. The statistical population consists all those convicted or accused of murder or voluntary assault who were serving their terms in the Adlabad prison in Shiraz. In the meantime, only those who confessed their crime were considered as data sample. The studied sample comprised 102 men and women. The data gathering tool was the questionnaire designed by the author. Democratic characteristics, previous disputes and enmities, as well as risky beliefs and behaviors can lead to the increasing trend of such crimes. Apparently, risky beliefs and behaviors can be the most important factors in the occurrence of violent crime. Moreover, it seems the following preventive measures can be effective on the reduction of violent crime: punitive prevention, non-punitive prevention, perpetrator-based prevention (background and circumstances that affect the perpetrator), and the victim-based prevention (background and circumstances that affect the victim). Also, the perpetrator-based prevention seems to be more effective than the other factors in prevention of such crime. The results obtained regarding research hypotheses show that certain demographic factors can affect committing crimes or falling victim to crimes. In 25.37% of the studied cases, there were previous disputes and enmities between the perpetrator and the victim. In 58.16% of the cases, risky beliefs were the main cause of crime. In 56.12% of the cases, the risky behavior on the part of both the perpetrator and the victim was the main reason why the crimes were committed.