ارزيابي روند تغييرات كاربري اراضي با استفاده از فن آوري سنجش از دور و ارتباط آن با روند جريان رودخانه ها (مطالعه موردي: زير حوضه هاي شرق درياچه اروميه)

Trend Assessment of Land Use Changes Using Remote Sensing Technique and its Relationship with Streamflows Trend (Case Study: The East Sub-Basins of Urmia Lake)

روند نزولي تراز آبي درياچه اروميه يكي از مشكلات جدي براي شمال غرب ايران و از بعد ملي نيز نگراني‌هايي به همراه داشته است. اين تحقيق دلايل احتمالي اين معضل را با برآورد روند در سري زماني متغيرهاي آب و هواشناسي و ارزيابي تغييرات كاربري اراضي شرق اين حوضه با استفاده از تصاوير ماهواره اي به انجام مي‌رساند. بدين منظور چهار روش آماري غير پارامتري تحليل روند شامل: من-كندال، تايل-سن، اسپيرمن و سنس تي و اطلاعات 18 ايستگاه هواشناسي و آب سنجي واقع در منطقه به كار گرفته شدند. علاوه بر آن، با استفاده از تصاوير سال هاي 1976، 1989، 2002 و 2011 ماهواره لندست، كاربري اراضي منطقه و تغييرات آن با روش‌هاي مختلف طبقه بندي تصاوير شامل: حداكثر شباهت، حداقل فاصله و فاصله ماهالانوبيز تعيين گرديد. نتايج بخش اول، روند معني‌دار افزايشي دما را در كل منطقه نشان داد كه در مورد بارندگي اين چنين نبود. همچنين نتايج، روند كاهشي را براي دبي بخصوص در ايستگاه هاي پايين دست تاييد كردند. براي بخش طبقه بندي كاربري اراضي، نتايج نشان داد تغييرات عمده‌اي در كاربري منطقه بوده است. بطوريكه مساحت اراضي آبي، باغي و ديم بترتيب 412، 485 و 672 درصد طي 35 سال اخير افزايش داشته است از طرفي نيز اراضي مرتعي با 34 درصد كاهش همراه بوده‌اند. در نهايت بررسي رابطه تغييرات جريان رودخانه ها با تغييرات همزمان دما و بارش و يكبار با تغييرات همزمان دما، بارش و سطح اراضي آبي نشان داد كه بيشترين همبستگي تغييرات دبي با تغييرات سطح كشت آبي و سپس با دما مي باشد و در هيچ مورد با تغييرات بارش همبستگي معني داري وجود نداشته است.

The drawdown trend of the water level in Urmia Lake poses a serious problem for northwestern Iran that will have a negative impact on the agriculture and industry. This research investigated the possible causes of this adversity by estimating trends in the time series of hydro-climatic variables of the basin as well as tracking changes in the land use of the study area, using satellite images. Four non-parametric statistical tests, the Mann-Kendall, Theil-Sen, Spearman Rho and Senʹs T test, were applied to estimate the trends in the annual time series of streamflow, precipitation and temperature at 18 stations throughout the case study. Furthermore, by using the LANDSAT satellite images of 1976, 1989, 2002 and 2011, land use classification was determined using maximum likelihood, minimum distance and mahalanobis distance methods. The results showed significant increasing temperature trend throughout the region and an area-specific precipitation trend. The trend tests also confirmed a general decreasing trend in region streamflows that was more pronounced in the downstream stations. The results showed that the classification by the maximum likelihood method wass associated with minimum error. The results of processing the images showed that the irrigated crops, horticultural and dry lands have increased during last 35 years by 412, 485 and 672 percent, respectively. But, the pasture area is decreased by 34 percent. Finally, correlation between streamflow changes with simultaneous changes in climatic variables and land use showed it is significant in case of temperature and land use; and insignificant in case of precipitation. However, the determination coefficient of land use is higher than temperature.