اثر شيب و نوع پوشش گياهي بر ميزان ترسيب كربن خاك در مراتع خشك و نيمه خشك شمال غرب ايران (مطالعه موردي: مراتع خانقاه سرخ اروميه)

Effect of Slope and Vegetation on Carbon Sequestration in a Semi-dry Rangeland of Western Iran, Case Study: Khanghah Sorkh, Urmia

در اين تحقيق براي بررسي اثر شيب و تغييرات پوشش گياهي بر ميزان ترسيب كربن و برخي ديگر از ويژگي هاي خاك، مراتع حوزه آبخيز خانقاه سرخ انتخاب گرديد. پس از شناسايي سه تيپ گياهي، كه هر كدام داراي دو كلاس شيب 30-10 درصد و 50-30 درصد بودند، اقدام به نمونه گيري از عمق 30-0 سانتي متري خاك از هر تيپ كرده و كربن ترسيب شده به همراه برخي از خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك مورد آزمايش قرار گرفت. نتايج نشان داد كه تيپ هاي مورد بررسي در اين تحقيق (Pteropyrum aucheri- Astragalus microcephulus) ، (Astragalous microcephalus- Acanthophyllum microcephalum) و (Pteropyrum aucheri- Prangus uloptera ) به ترتيب 10/96، 84/73 و 85/52 تن در هكتار، كربن آلي را ترسيب كرده اند. به طور كل، تيپ هاي گياهي مورد بررسي در شيب هاي 30-10 درصد، ميزان ترسيب كربن خاك بيشتري به نسبت تيپ هاي موجود در شيب50- 30 درصد، به استثنا تيپ گياهي Pteropyrum aucheri- Astragalus microcephulus از خود نشان دادند. تيپ هاي گياهي مورد مطالعه، در مجموع، به ترتيب 19220، 14768 و 10570 دلار به ازاي هر هكتار، ارزش اقتصادي حاصل از پالايش كربن اتمسفري را دارا مي باشند. نتايج مقايسه ميانگين در مورد بررسي اثر تغييرات پوشش گياهي و شيب بر برخي از خصوصيات خاك تيپ هاي گياهي نشان داد كه براي بيشتر خصوصيات خاك درجه شيب و نوع تيپ هاي گياهي تاثير معني داري(P < 0.01) داشته اند. نتايج كلي اين پژوهش نشان داد كه حفظ و بهره برداري مناسب از پوشش گياهي در شيب هاي پايين تر مي تواند منجر به حفظ ذخيره كربن آلي خاك در مناطق خشك و نيمه خشك گردد.

In this study, Khanghag Sorkh watershed was selected to study on the effect of vegetation and slope changes on soil carbon sequestration. Therefore, three vegetation communities were recognized and soil sampling was done within 0-30 cm depth in two slopes (10-30% and 30-50%). Soil samples were analyzed to measure carbon sequestration rate and some of other physico-chemical characteristics. The results showed that the soil of Pteropyrum aucheri-Astragalus microcephulus, Astragalus microcephulus-Acanthophyllum microcephalum and Pteropyrum aucheri-Prangus uloptera communities has sequestrated 96.10, 73.84 and 52.85 ton carbon per hectare, respectively. The slope of 10-30% and 30-50% has sequestrated 96.11 and 126.68 ton carbon per hectare, respectively. In general, the slope of 10-30% had higher carbon sequestration compared with the slope of 30-50% with the exception of Pteropyrum aucheri-Astragalus microcephulus community. Our estimations revealed That the soil of Pteropyrum aucheri-Astragalus microcephulus, Astragalus microcephulus-Acanthophyllum microcephalum and Pteropyrum aucheri-Prangus uloptera had ca. 19220$ , 14768 and 10570$ economical values per hectare in respect to carbon fixation, , respectively. An investigation on other edaphic factors showed that most of soil factors were also significantly different between vegetation communities and slope classes (P < 0.001). The results showed that in lower slopes, conservation and suitable utilization of vegetation could lead to conservation of soil organic carbon in dry and semi-dry regions.