تاثير موقعيت شيب و تغيير كاربري بر برخي ويژگي‌هاي خاك و پذيرفتاري مغناطيسي در شهرستان فريدونشهر

Impacts of Land Use Change and Slope Positions on some Soil Properties and Magnetic Susceptibility in Ferydunshahr District, Isfahan Province

تبديل اراضي جنگلي و مرتع طبيعي به اراضي تحت كشت، وقتي كه همراه با افزايش سريع جمعيت شروع شد، به عنوان يك دليل جدي تخريب خاك مخصوصاً در مناطق تپه ماهوري با توپوگرافي موج دار مي‌باشد. اين مطالعه به منظور بررسي اثر تغيير كاربري اراضي و موقعيت زمين نما بر تغييرات برخي خصوصيات خاك در منطقه مورد مطالعه انجام گرفت. در اين منطقه از دو شيب تپه با كاربري مرتع و تحت كشت نمونه برداري انجام گرفت و در هر شيب تپه از چهار موقعيت شيب شامل: قله شيب، شانه شيب، شيب پشتي و پاي شيب و در هر موقعيت از سه نقطه به صورت تصادفي و در عمق‌هاي 0-10،10-20 و 20-30 سانتي متري نمونه برداري صورت گرفت. نتايج نشان داد كه ميانگين ماده آلي در كاربري مرتع (1/2درصد) حدود 40 درصد بيشتر از ميانگين ماده آلي در كاربري تحت كشت (2/1 درصد) به دست آمد كه داراي تفاوت معني دار بودند. به طور كلي ماده آلي، نيتروژن كل، پتاسيم قابل جذب، درصد رس و شن غالباً به طور معني داري با تغيير كاربري مرتع به كشاورزي كاهش معني دار نشان دادند. خصوصياتي مانند آهك، چگالي ظاهري، اسيديته و درصد سيلت با تغيير كاربري از مرتع به كشاورزي غالباً به طور معني داري افزايش يافته اند. تغيير كاربري بر پذيرفتاري مغناطيسي اثر معني دار داشته است و باعث كاهش معني دار آن در كاربري تحت كشت به دليل هدر رفت بيشتر رس و در نتيجه ذرات ريز مغناطيسي همراه آن شده است. تغييرات اكثر خصوصيات اندازه گيري شده خاك با تغيير موقعيت لند فرم نيز غالباً معني دار شده است كه مي‌تواند به دليل وجود فرسايش آبي شديد حاكم بر منطقه و وجود سازندهاي حساس به فرسايش و مدريت نامناسب بشري باشد كه باعث فرسايش خاك سطحي غني از ماده آلي، عناصر غذايي و كاني‌هاي مغناطيسي از موقعيت‌هاي بالاي شيب و رسوب آنها در موقعيت‌هاي پايين شيب باشد. در مجموع كشت و كار بر روي اراضي شيب دار باعث افزايش معني دار فرسايش خاك و به دنبال آن هدر رفت بيشتر ذرات ريز خاك، ماده آلي، عناصر غذايي و كاني‌هاي ريز مغناطيسي مي‌شود.

Conversion of forest and pasture lands into agricultural lands, which is triggered by the rapid population growth, causes serious soil degradation, especially in the hilly regions with undulating topography. The objective of this study was to explore the slope position and land use change effects on some soil properties in hilly region of west of Isfahan province, Feryduhahr district. In the two mentioned dominant ecosystems, four slope positions including summit, shoulder, backs lope and foot slope were identified and in each land use and slope position, three cores were selected to collect 72 soil samples from three depths (0–10, 10–20, 20–30 cm). The results showed that soil organic matter (SOM) in pasture land (2.1%) was approximately 40% higher than cu1tivated land (1.2%). Overall, SOM, total nitrogen, available potassium, clay and sand content significantly in pasture land were higher than cu1tivated land. In consequence of land use change from pasture to cultivated land, some soil properties in surface soils including calcium carbonate, bulk density and soil acidity showed increasing tendency as compared to pasture soils. The pasture soil with lower soil erosion and higher fine materials (clay), indicated higher magnetic susceptibility as compared to cultivated land. Variability of most of measured soil properties showed significant differences in different slope positions. Improper management practices and consequently water soil erosion was identified as the most possible process which has affected soil properties in different slope positions. In overall, it is conc1uded that slope positions and land use significantly influenced soil physical, chemical and magnetic properties in steep slopes of the study area.