پتانسيل يابي مناطق مستعد جهت اجراي سيستم هاي آبياري تحت فشار با استفاده از GIS (مطالعه موردي: شبكه آبياري و زهكشي باباخان)

Potentiality of Susceptible Regions for Pressurized Irrigation Systems Implementation Using GIS (Case Study: Babakhan Irrigation and Drainage Network)

اجراي موفق سيستم هاي آبياري تحت فشار در يك منطقه تابع عواملي از قبيل شرايط اقليمي، كيفيت آب، وضعيت توپوگرافي، مشخصات خاك، نوع محصول و عوامل اقتصادي- اجتماعي مي‌باشد. منظور از پتانسيل يابي براي اجراي سيستم آبياري تحت فشار، انجام بررسي هاي لازم در ارتباط با وضعيت عوامل فوق الذكر مي باشد. در اين تحقيق روشي براي امتياز دهي به عوامل تاثيرگذار در انتخاب سيستم هاي آبياري تحت فشار، بسط و ارايه شده است. در اين روش ميزان تاثير عوامل مختلف با استفاده از ارقام صحيح (3+) تا (3-) در 7 درجه امتيازگذاري مي شوند. به منظور تاثير بيشتر عوامل مهم تر و يا جلوگيري از اثرگذاري يكسان عوامل با درجه اهميت متفاوت، ضريبي به عنوان وزن هر عامل، لحاظ گرديده است. اين ضريب بر اساس شرايط پروژه با استفاده از روش فرايند تحليل سلسله مراتبي تعيين مي شود. با تلفيق فرايند تحليل سلسله مراتبي و سامانه GIS، اين وزن در لايه هاي اطلاعاتي وارد شده ضرب شده است. امتياز نهايي، از جمع جبري امتيازات به دست آمده هر عامل براي هر منطقه بدست مي-آيد. اين امتياز در واقع پتانسيل استفاده از هر يك از انواع سيستم هاي آبياري تحــت فشار مـي باشد. در تحقيق حاضر پتانسيل يابي سيستم هاي آبياري تحت فشار براي 12165 هكتار از اراضي پاياب سد در دست مطالعه باباخان، واقع در شهرستان بيجار استان كردستان انجام شده و نتايج به صورت نقشه هايي كه در آن امتيازات هر منطقه از محدوده طرح براي هر يك از سيستم هاي آبياري تحت فشار نشان داده شده است، ارايه شدند. نتايج اين تحقيق نشان داد كه از مجموع 12165 هكتار اراضي پاياب سد باباخان، 4598 هكتار برابر با 37 درصد آن براي آبياري باراني مناسب وكليه اراضي مورد مطالعه براي آبيـاري قطـره اي مناسب بوده و هيچ گونه محدوديتي نداشتند. همچنين در محدوده مناسب آبياري باراني، سيستم آبياري باراني كلاسيك ثابت با آبپاش متحرك بالاترين امتياز و سيستم آبياري باراني لوله چرخ دار در اولويت دوم قرار گرفت.

Successful pressurized irrigation system accomplishment in a region is related to factors such as climatic conditions, water quality, topography condition, soil specifications, production variety and socio-economic factors. In this study a procedure has been expanded and introduced to scoring the effective factors in order to selection of pressurized irrigation system. In this procedure the degree of effectiveness are scored in 7 degrees by integer numbers of (-3) to (+3) on different factors. For preventing the equal effects of factors with different degrees of importance a coefficient as a weight of each factor has been taken into account. This coefficient on the base of special condition is determined by analytical hierarchy process. By analytical hierarchy process in corporation with geographical information system (GIS), this weight has been multiplied by the data layers. Final scores are provided by algebraic summation of each factor scores for each region. Really this score is the potential of each pressurized irrigation system. In this research potentiality of pressurized irrigation systems for 12165 hectares of down-stream lands of under study dam of Babakhan localized in Bijar of Kurdistan province is accessed and results are shown as maps with scores of each region of plan area for each pressurized irrigation systems. The results of this research show that out of 12165 hectares downstream lands of Babakhan dam, 4598 hectares (37%) were recognized proper to sprinkler irrigation and all of the investigated lands were proper to trickle irrigation. Also out of proper area for sprinkler irrigation, the portable riser sprinkler irrigation system has taken higher score and wheel move irrigation system ranked as second.