اثر عوامل خاكي در پراكنش گروه‌هاي بوم‌شناختي گياهي (مطالعه موردي: ذخيره‌گاه جنگلي شمشاد سي‌سنگان)

Edaphic effects on distribution of plant ecological groups (Case study: Sisangan Buxus (Buxus hyrcana Pojark.) forest reserve)

هدف از اين تحقيق، طبقه‌بندي گروه‌هاي بوم‌شناختي و تحليل گراديان آنها بر اساس ويژگي‌هاي فيزيكي- شيميايي خاك در ذخيره‌گاه جنگلي شمشاد سي‌سنگان است. براي اين منظور، 46 قطعه نمونه به صورت سيستماتيك- انتخابي با ابعاد شبكه 200 متري به مساحت 400 متر مربع، در سطح منطقه پياده شد. در هر قطعه نمونه، ابتدا مقادير درصد تاج پوشش گونه‌ها بر اساس ضرايب فراواني- غلبه براون- بلانكه ثبت و سپس نمونه‌برداري خاك در دو عمق 0-15 و 15- 30 سانتي‌متر به منظور اندازه‌گيري خصوصياتي نظير كربن آلي (OC)، نيتروژن (N)، فسفر (P)، پتاسيم (K)، نسبت كربن به نيتروژن (C/N)، اسيديته (pH)، هدايت الكتريكي (EC)، آهك (Lime)، بافت و درصد رطوبت انجام شد. با استفاده از تحليل TWINSPAN و بر مبناي درصد تاج پوشش گونه‌ها، تعداد سه گروه بوم‌شناختي در منطقه تعيين و با استفاده از دو روش تحليل تطبيقي قوس‌گيري شده (DCA) و تحليل تطبيق متعارفي (CCA)، روابط بين گروه‌هاي بوم‌شناختي با خصوصيات فيزيكي- شيميايي خاك تبيين شد. نتايج نشان داد كه در شكل‌گيري گروه‌هاي بوم‌شناختي گياهي منطقه، عوامل خاكي شامل درصد ذرات سيلت و رس، كربن آلي، نيتروژن و C/N در عمق اول، درصد رطوبت و مقدار فسفر قابل جذب در تيپ فاقد شمشاد و درصد شن، اسيديته، هدايت الكتريكي، آهك، پتاسيم قابل جذب، كربن آلي، نيتروژن كل و C/N در عمق دوم در تيپ شمشادي موثر بوده است. نتايج طبقه‌بندي گروه‌هاي بوم‌شناختي در دو پلاتي گونه- محيط و قطعه نمونه- محيط تحليل CCA نشان داد كه قطعات نمونه و گونه‌هاي شاخص هر يك از واحدها در دياگرام رسته‌بندي نيز از يكديگر متمايز هستند.

The purpose of this study was to classify ecological groups and their gradient analysis according to soil physio-chemical properties in the forest reserve park of Sisangan under the Buxus hyrcana Pojark. For this purpose, 46 systematic sample plots of 400 m2 (20×20 m) were selected. In each sample plot, canopy cover values by species abundance-dominance coefficients based on Brown-Blanquetʹs method were measured and then soil samples were taken in the both depth of 0-15 and 15-30 cm to analyze some properties such as OC, N, P, K, C/N, pH and EC, texture, lime and moisture content. Using TWINSPAN analysis of species cover percentages, three ecological groups determined in the area and using methods of Detrended Correspondence Analysis (DCA) and Canonical Correspondence Analysis (CCA) were used to explain relationships between ecological groups and soil properties. The results showed that the shape of the ecological groups in the area and soil factors including: silt and clay, organic carbon, nitrogen and C/N in the first depth, moisture content and available phosphorus in non-Buxus type and percentage of sand, acidity, electrical conductivity, lime, available potassium, organic carbon, total nitrogen and C/N in second depth in Buxus type were relatively correlated to each other. The results of ecological groupsʹ classification into species-environmrntal factors and releve-environmental CCA biplot showed that sample plots and indicator species of each unit from each other in ordination diagrams were separated.