تبيين، تحليل و تعديلِ «اِستدلالِ نتيجه دوگانه» در اخلاقِ هنجاري و بررسيِ تاثيرِ آن در قوانين بين‌الملليِ مربوط به جنگ

AMC: Explaining, Analysing and Reformulating the “Double-Effect Reasoning” in Normative Ethics and Examining Its Impacts on International Rules of War

خير و شر گاه چنان بي‌رحمانه و تراژيك درهم ‌تنيده‌اند كه آدمي را با يك دوراهي اخلاقي وحشتناك روبه‌رو مي‌كنند: از يك‌سو، بي‌عملي و عدم‌دخالت او منجر به ايذاي شديدي خواهد شد و از سوي‌ديگر دخالتش براي كاهش يا رفع ايذا مستلزم انجام ايذايي ـ هرچند كوچك‌تر از ايذاي پيشين ـ از جانب او خواهد بود. راه‌حل پيامدگرايان براي چنين مواردي همواره همان اصل «بيشترين خير براي بيشترين تعداد» است. آنها بر اساس اين اصل، آدمي را در همه موارد نه‌تنها مجاز؛ بلكه ملزم به انجام ايذا براي كاهش كمّي و كيفي سرجمع كلي آن مي‌دانند. اما اين راه‌حل، دست‌ِكم در قرايت حداكثرگرا از آن، با داوري‌هاي جاافتاده و شهودهاي اخلاقي ما در تضاد است. از سوي‌ديگر، بي‌عمليِ ناپيامدگرايانه ناشي از التزام بي‌قيد و شرط و هميشگي به پاره‌اي از محدوديت‌هاي مطلق و غيرقابل نقض، در مواردي كه خودداري از انجام ايذايي خُرد منجر به‌ وقوع ايذايي فربه و سترگ مي‌شود، بسيار خسارت‌خيز است و چندان با داوري‌هاي جاافتاده و شهودهاي اخلاقي ما سازگار نيست. به همين‌دليل، ناپيامدگرايان كوشيده‌اند در چنين مواردي، كه هيچ راه گريز و شق ثالثي وجود ندارد با استفاده از «استدلال نتيجه‌دوگانه» دفع افسد به فاسد كنند. اين مقاله، پس از معرفي آبشخور اصلي «استدلال نتيجه‌دوگانه» در آراي "ثامس آكوييناس" و تبيين تقريرهاي جديد آن در آراي "ژان پي‌يِر گري يسوعي"، "جوزف منگن" و "دايره‌المعارف كاتوليك جديد"، مي‌كوشد با تحليل شروط چهارگانه آن و تدقيق و تعديل آنها تقريري جديدتر، دقيق‌تر و ساده‌تر از آن ارايه كند و يكي از نتايج مهم آن را در اخلاق كاربردي نشان دهد.

Good and evil are sometimes so dramatically meshed in each other that they face the person with an acute dilemma: on the one hand, his idleness and non-interference will cause enormous pain and, on the other, his interference for relieving or ending a pain will itself involve causing another pain–even though a far less enormous one than the former. The solution always offered by consequentialists is the rule of ‘the most pleasure for the greatest number’. They argue based on this rule that humans are always permitted and even obliged to inflict pain in order to reduce the total pain in terms of both quality and quantity. This solution, at least in its maximalist form, contradicts our moral intuitions and established judgements. However, the idleness which is the result of opposing consequentialism and subscribing unconditionally and wholeheartedly to certain absolute, unalterable constraints will, in cases where not inflicting a slight pain will cause acute, burning pain, be similarly destructive and does not conform to our moral intuitions and established judgements, either. Therefore, in such cases where no third option can be found, non-consequentialists have used the ‘double-effect reasoning’ to prevent the greater of two harms. After introducing the main intellectual sources of the ‘double-effect reasoning’ in Thomas Aquinas’ views and explaining its newer readings in views of French Jesuit Jean Pierre Gury, Joseph Mingen and in the New Catholic Encyclopedia, the present paper endeavours to analyse, scrutiny and reformulate the argument’s four conditions in order to provide a newer, more precise and simpler reading of it, demonstrating one of its important consequences in pragmatic ethics.