مدل پيشنهادي بازنمايي مكاني مجموعه منابع كتابخانه با استفاده از جي‌آي‌اس (مطالعه موردي: كتابخانه مركزي دانشگاه تهران)

A Proposed Plan for Mapping Library Collection through GIS: a Case Study of the Central Library of Tehran University

مقدمه: با توجه به مشكلات كاربران كتابخانه‌ها در جستجو و يافتن مكان منابع موجود در كتابخانه و عدم آشنايي آن‌ها با نظام‌هاي رده‏بندي، اين تحقيق با هدف كلي ارايه مدل پيشنهادي بازنمايي مكاني مجموعه منابع كتابخانه با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي(جي‌آي‌اس) و هدف فرعي به‌كارگيري جي‌آي‌اس در بازنمايي مكاني مجموعه منابع كتابخانه در سطح قفسه، انجام شده است. روش كار: روش پژوهش حاضر تلفيقي از روش پيمايشي- توصيفي و روش طراحي سيستم است. در اين پژوهش به منظور گردآوري داده‌هاي مورد نياز از روش پيمايشي-توصيفي و براي پياده‌سازي و ورود اطلاعات و داده‌ها به نرم‌افزار آرك‌جي‌آي‌اس و همچنين تحليل داده‌ها و نمايش نتايج بر روي نقشه‌هاي طبقات كتابخانه از روش طراحي سيستم استفاده شد و طراحي پايگاه اطلاعات مكاني با استفاده از منابع و نقشه ساختمان كتابخانه مركزي دانشگاه تهران به عنوان نمونه موردي انجام شده است. يافته‌ها: يافته‌ها نشان داد در هنگام جستجوي منابع در پايگاه اطلاعات مكاني ايجاد شده، مكان منبع جستجو شده بر روي نقشه طبقات كتابخانه در سطح طبقه، بخش و قفسه قابل مشاهده است. در نهايت با استفاده از يافته‌هاي تحقيق مدل پيشنهادي بازنمايي مكاني مجموعه منابع كتابخانه با استفاده از جي‌آي‌اس، بر اساس واقعيت اجرايي مراحل مختلف پژوهش ترسيم گرديد. نتيجه گيري: استفاده از اين مدل به كاربران در تعيين مكان دقيق منابع كتابخانه كمك مي‌كند و در نتيجه موجب صرفه‌جويي در وقت آن‏ها مي‌شود. همچنين كاربران مي‌توانند دسترس‌پذيري منابع (در شكل‌هاي مختلف آن‌ها، و در مكان‌هاي مختلف كتابخانه) را تنها با نشستن در پاي رايانه دريابند. كليدواژه‌ها: سيستم اطلاعات جغرافيايي، بازنمايي مكاني منابع، كتابخانه‌ها و مراكز اطلاع‌رساني، كتابخانه‌هاي دانشگاهي

Introduction: Considering the library users’ difficulty in searching and finding the location of the available sources in the library and their lack of familiarity with the ranking systems, the current study was conducted primarily to propose a model of mapping library collection through geographical information system (GIS), and, secondarily, to implement it in mapping library collection at the shelf level. Methods: The methodology of the study included a combination of descriptive-analytic and designing system methods. To collect the required data, descriptive-analytic method was used. In order to implement and feed the data, ArcGIS was utilized and for data analysis and presenting the results through the maps of the library floors, the designing system method was applied. The spatial database was designed by means of the sources and the building map of the central library of Tehran University as the case under investigation in the present study. Results: The results revealed that while searching for the source in the created spatial database, the location of the searched sources can be observed on the map of the library floors at the level of the floor, the section, and the shelf. Finally, the findings contributed to proposing a model of mapping library collection through GIS and codifying it based on the practical realities of several research centers. Conclusion: Applying this model would hopefully allow the users to precisely locate the library sources and, thereby, to save their time. Moreover, the users can find access to different forms of the sources located in different parts of the library. Keywords: Geographic Information System, Mapping Library Collection, Libraries and information centers, Academic libraries