بررسي ميزان آلودگي فلزات سنگين كروم، كبالت، نيكل و منگنز و پهنه بندي آن ها در آبخوان هاي شمال و شمال غرب خوي (زورآباد) توسط نرم افزار GIS

Contamination rate of heavy metals of Chrome, Cobalt, Nickel, and Manganese and their zonation in the north and northwest aquifer of Khoy (Zorabad) based on GIS

در اين پژوهش، از 42 منبع آبي مختلف، از آب هاي زيرزميني شمال و شمال غرب خوي (زورآباد)، شامل چشمه، قنات، چاه هاي كشاورزي و چاه هاي مشاهده اي، نمونه برداري انجام گرفت. نمونه ها در محل نمونه برداري توسط اسيد نيتريك تثبيت شدند. پس از تجزيه شيميايي نمونه ها، نمودارها و نقشه هاي هم آلايش ترسيم و با شاخص استانداردهاي WHO (World Health Organization) و EPA (Environmental Protection Agency) و استاندارد ملي مقايسه شدند. تنها نمونه برداشت شده از گردنه روستاي گرديك داراي مقدار كروم، بالاتر از استانداردهاي موجود بود. هم چنين نمونه برداشت شده از روستاي گلوانس داراي مقدار منگنز بالاتر از استاندارد WHO مي باشد. ديگر نمونه هاي برداشت شده، هيچ گونه مقادير غيرمجازي از فلزات سنگيـن را در آب هاي زيرزميـني منطقه نـشان نـدادند. در نمونه هاي خاك برداشت شده از منطقه زورآباد همه فلزات مورد نظر داراي مقاديري بالاتر از اسـتانداردهاي موجود در خـاك بودند. با اندازه گيري pH نمونه هاي گل اشباع خاك (مقاديري بين 8/6 تا 6/7) و اندازه گيري بافت خاك با روش هيدرومتري و هم چنين پراش اشعه ايكس (XRD) انجام شده روي نمونه هاي خاك، مشخص شد كه تغييراتpH ، باعث تحرك بسيار ناچيز تا بي تحركي فلزات سنگين در خاك شده است. هم چنين ذرات رس و اكسيدهاي آهن و منگنز موجود در خاك، فلزات را جذب سطحي كرده، از تحرك آن ها در محيط مي كاهد. انطباق نقشه تراز آب زيرزميني و جهت جريان آب با نقشه زمين شناسي، نشان مي دهد كه منبع تغذيه آب زيرزميني، سازندهاي بخش غربي منطقه (شامل جريان هاي بازالتي و پيلولاوا و سنگ هاي آهك پلاژيك و آهك اوربيتولين دار) مي باشند. اين سازندها نسبت به توده هاي اولترامافيك شرقي دشت زورآباد و رودخانه آق چاي، مقادير كمتري از فلزات سنگين را دارا مي باشند. هم چنين بر اساس نقشه قابليت كاربري اراضي و رده بندي خاك، نمونه-هاي خاكي منطقه در تقسيم بندي فايو، بيش تر در رده Calcaric Regosols وCalcic Cambisols قرار مي گيرند. سازندهاي آهكي موجود در منطقه مي تواند بيانگر تشكيل اين نوع از خاك ها باشد. چنين سنگ هايي با قليايي كردن محيط آبي و خاك، مي توانند باعث رسوب گذاري فلزات سنگين شوند.

In this study, groundwaters samples from 42 different water sources of the north and northwest of Khoy, were collected, they include springs, subterraneans, and agricultural and observation wells. In order to stabilize the chemical properties of the water samples, nitric acid was added in the place of the sampling. Co-contaminated diagrams and maps were plotted for all samples after chemical analysis, the results were compared with the WHO, EPA and national standards. one sample (collected from Col of the Gardic village) has higher amount of chromium than the standards. The samples from the Galavans village has higher manganese than WHO standards. Other samples did not show any unauthorized amounts of the heavy metals in the groundwater. All heavy metals in the soil samples from the study area have higher levels than the siol standards. Based on pH values of the wet soil saturated in water (between 8.6 and 6.7) and soil texture analyzed by hydrometer, and soil samples analyzed by the X-ray, it was found that of pH has variations caused very little to no mobility on the heavy metals. Also, the mobility of the heavy metals reduces due to the superficial adsorption of them by clay and silt particles and ferromagnesian oxides of soil. Correlation between underground water level and the running water direction maps and the geological map shows that western geological formations of the study area (mainly consisting of basaltic flows, basaltic pillowlavas, pelagic limestone and orbitolina-bearing limestone) are the main underground water supplies. These formations have lower values of the heavy metals than the ultramafic intrusions of the eastern part of the Zorabad plain and Agh-Chai River. Also based on land use maps and the FAO soil classification, the study soil samples are placed in category of Calcaric Regosols and Calcic Cambisols. Occurrence of the limestone formations in the region could be the main source for these type of the soils. Such rocks can cause alkalinityof theof heavy metals. aqueous and soil environments precipitation.