بررسي تاثير ارتفاع بر كميت و كيفيت مواد موثره اسانس گياه Rosmarinus officinalis L. كشت شده در دو منطقه از استان مازندران

Essential oil composition of Rosmarinus officinalis L. in different regions of Mazandaran province

چكيده رشد و عملكرد دارويي گياهان در اكوسيستم‌ها، تحت تاثير عوامل مختلفي نظير نوع گونه، اقليم، خاك، ارتفاع از سطح دريا و موقعيت جغرافيايي قرار دارد. پژوهش حاضر به‌منظور بررسي اثر ارتفاع از سطح دريا بر ميزان و تنوع مواد موثره اسانس گياه رزماري (Rosmarinus Officinalis L.) در دو رويشگاه (بهشهر: 2700 متر و بلده: 3215 متر) واقع در استان مازندران در قالب طرح كاملا تصادفي با 3 تكرار انجام شد. برداشت اندام هوايي گياه به‌صورت تصادفي، اسانس‌گيري به روش تقطير با آب و آناليز مواد موثره اسانس با استفاده از دستگاه‌هاي گاز كروماتوگرافي و گاز كروماتوگراف متصل شده به طيف سنج جرمي انجام گرفت. نتايج نشان داد بازده اسانس در رويشگاه هاي بهشهر و بلده به‌ترتيب 02/0 و 01/0 درصد و اجزاي عمده اسانس در جمعيت بهشهر شامل: آلفا- پينن (28/14درصد)، 1و 8- سينيول (04/13 درصد)، بي‌سيكلو [3.1.1] هپتا-3 (44/6 درصد)، بي سيكلو [2.2.1] هپتان-2 (97/5 درصد)، كامفور (93/5 درصد) و ترانس-كاريوفيلن (51/5 درصد) و در جمعيت بلده به‌ترتيب: آلفا- پينن (80/12 درصد)، 1و 8- سينيول (08/12 درصد)، كامفور (20/8 درصد)، ترانس-كاريوفيلن (71/7 درصد) و بي‌سيكلو [3.1.1] هپتا-3 (48/6 درصد) كه از مهمترين تركيبات اسانس بودند. يعني تغيير در كميت و كيفيت مواد موثره اسانس رزماري، نشان‌دهنده تاثير شرايط اقليمي نظير اختلاف ارتفاع از سطح دريا بر كميت و كيفيت اسانس است. واژگان كليدي: اسانس، آلفا-پينن، بلده، بهشهر، رزماري، سينيول

Abstract The quality and quantities of chemical metabolites in plant were depending on variation of ecological stresses in different regions. This study was conducted to compare the effect of altitude on essential oil composition of Rosmarinus officinalis L. in different habitats (Behshahr-2700 ms and Baladeh - 3215 ms) in Mazandaran province. Aerial parts of plant in blooming were collected and their essential oils were obtained by steam distillation and then were analyzed by GC/MS with 0/02 and 0.01, respectively. In Behshahr region : ?- pinene (14.28%), 1,8 -cineol (13.04%), bicyclo [3.1.1] hepta-3 (6.44%) bicyclo [ 2.2.1] heptane -2 (5.97%) and camphor (5.93%) were the most components, while ? - pinene (12.80%), 1,8-cineol (12.08%), camphor (8.20%), trans-caryophyllene (7.71%) and bicyclo [3.1.1] hepta-3 (6.48%) were the most / components in essential oil of Balade region. Its mean that the quality and quantity of the active ingredients of plant essential oil were varied in different regions and this is indication of the effect of climatic conditions such as altitude differences on the quantity and quality of plant essence.