تأثير رژيم آبياري و عمق كاشت بر عملكرد و اجزاء عملكرد گياه دارويي و صنعتي موسير (Allium altissimum Regel.) در شرايط آب و هوايي مشهد

The Effect of irrigation regime and sowing depth on yield and yield components of Persian shallot (Allium altissimum Regel.) in Mashhad climatic conditions

موسیر (Allium altissimum Regel.) گیاهی دارویی و صنعتی، چندساله، دارای غده زیرزمینی و یكی از مهم‌ترین گونه‌های دارویی و صنعتی جنس آلیوم در ایران می‌باشد كه به صورت خودرو و طبیعی در مناطق مرتفع با اقلیم خیلی سرد تا نیمه سرد رشد می‌كند. با توجه به خودرو بودن این گیاه و احتمال مواجه شدن با تنش كمبود آب در سال های مختلف و تأثیر بر عملكرد آن، تعیین نیاز آبی گیاه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بدین جهت به منظور بررسی اثرات رژیم‌های مختلف آبیاری و عمق كاشت، این آزمایش به صورت فاكتوریل بر پایه طرح بلوك‌های كامل تصادفی در سه تكرار در مزرعه تحقیقاتی دانشكده كشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل پنج سطح آبیاری: بدون آبیاری(1I)، آبیاری پس از 5±80 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر(I2)، آبیاری پس از 5±60 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر(I3)، آبیاری پس از 5±40 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر (I4) و آبیاری پس از 5±20 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر(I5، شاهد) و دو سطح عمق كاشت پنج سانتیمتر (D1) و 10 سانتیمتر (D2) بودند. نتایج نشان داد افزایش فواصل آبیاری باعث كاهش وزن خشك پیاز، عملكرد بیولوژیك، شاخص برداشت و ارتفاع ساقه گل-دهنده شد. همچنین عمق كاشت تأثیر معنی داری بر روی صفات مورد مطالعه نداشت. اثرات متقابل سطوح آبیاری و عمق كاشت نیز باعث كاهش ارتفاع ساقه گل دهنده، عملكرد خشك پیاز و شاخص برداشت شد. همچنین اثر متقابل آبیاری و عمق كاشت تأثیر معنی داری در تغییرات سطح برگ و سرعت رشد محصول داشت. نتایج این مطالعه نشان داد گیاه موسیر به میزان آب در دسترس واكنش مثبت نشان می‌دهد، ولی عمق كاشت تا 10 سانتی متر تأثیری بر عملكرد پیاز آن ندارد.

Shallot (Allium altissimum Regel.) is a medicinal, industrial and perennial plant that has underground tubers. It is one of the most important Allium species in Iran, which normally grows in semi-cold to very cold highlands. Because of being a wild plant, shallot is encounter with water deficit during its growth season. Therefore evaluation of water requirement of shallot is important. In order to assess the effects of different irrigation regimes and planting depth, a factorial experiment based on randomized complete block design with three replications was conducted at Agricultural Research Station Ferdowsi University of Mashhad, faculty of Agriculture. Treatments were five irrigation levels: no irrigation (I1), irrigation after 80±5 mm evaporation from pan evaporation (I2), irrigation after 60±5 mm evaporation from pan evaporation (I3), irrigation after 40±5 mm evaporation from pan evaporation (I4) and irrigation after 20±5 mm evaporation from pan evaporation (I5, control) and two levels of sowing depth of 5 cm (D1) and 10 cm (D2). Results showed that dry bulb yield, biological yield, harvest index and plant height were reduced by increasing irrigation intervals. Sowing depth had no significant effect on the parameters studied. Also the interaction between irrigation levels and sowing depth reduced plant height, dry bulb yield and harvest index. The interaction between irrigation and sowing depth was significant in leaf area index and crop growth rate. Shallot reacts to the amount of available water positively, but sowing depth of 10 cm has no effect on the bulb.