عوامل مؤثر بر تراكم جمعيت علف‬هاي‬هرز و كاهش عملكرد ناشي از آنها در گندم: مطالعه موردي استان گلستان- بندرگز

Factors affecting the population density of weeds and yield loss of them in wheat: a case study in Golestan province – Bandargaz

به‬منظور بررسی عوامل مؤثر بر تراكم علف‬های‬هرز و كاهش عملكرد ناشی از آنها در گندم دیم، آزمایشی به‬صورت پیمایشی با استفاده از 45 مزرعه گندم در شهرستان بندرگز(روستای سرمحله) در سال 1391 انجام گردید. نمونه‬برداری از گندم و علف‬های‬هرز در دو مرحله (سنبله‬دهی و رسیدگی) به‬صورت تصادفی از پنج نقطه از هر مزرعه با استفاده از كوادراتی به ابعاد 1*1 متر انجام شد. در این تحقیق كلیه اطلاعات مربوط به مدیریت زراعی شامل مساحت اراضی، تجربه كشاورزان، عملیات تهیه بستر بذر، تاریخ‬كاشت، روش كاشت، رقم مورد استفاده، محل تهیه بذر، میزان بذر مصرفی، روش مبارزه با علف‬‬هرز، نوع، مقدار و زمان مصرف علف‬كش و قارچ‬كش و زمان برداشت گندم، در قالب پرسش‎نامه و در طول فصل رشد از طریق پرسش از كشاورزان جمع‎آوری و تكمیل شد. در پایان فصل رشد میزان عملكرد واقعی برداشت‬شده توسط كشاورزان، ثبت گردید. از میان پارامترهای مختلف مورد بررسی تراكم بوته، تراكم سنبله، سابقه كشاورز، نوع رقم و استفاده از علف‬كش تاپیك+گرانستار تأثیر معنی‬داری بر جمعیت علف‬های‬هرز داشتند. با افزایش تراكم بوته گندم در واحد سطح، تراكم علف‬هرز كاهش یافت. هم‬چنین در مزارع كشاورزان با سابقه بیشتر تراكم علف‬هرز كمتر بود. در مزارع تحت كشت رقم N8118در مقایسه با N8019 تراكم علف‬های‬هرز كمتر بود و عدم استفاده از علفكش تاپیك+گرانستار، منجر به افزایش تراكم علف‬هرز شد. در میان گونه‬های مختلف علف‬هرز ، یولاف‬وحشی، علف‬خونی و خردل‬وحشی، بیشترین تأثیر منفی بر عملكرد گندم را در پی داشتند. بررسی مدل نشان می‬دهد كه در شرایطی كه تراكم بوته گندم در حد مطلوب باشد و این علف‬های‬هرز نیز وجود داشته باشد عملكرد حاصله برابر 2713 كیلوگرم در هكتار خواهد بود و در صورت حذف آنها عملكرد به 2877 كیلو گرم در هكتار افزایش می یابد (خلأ عملكردی معادل 164 كیلوگرم در هكتار). در میان گونه‬های حاضر، 12 بوته علف‬خونی در مترمربع، 3 بوته خردل‬وحشی در مترمربع و 2 بوته یولاف‬وحشی در مترمربع به ترتیب با 65، 18 و 17 درصد كاهش عملكرد قوی‬ترین رقبا برای گندم بودند.

To investigate the factors affecting the population density of weeds and yield loss of them in wheat, a non systematic survey experiment was conducted in 45 fields in the township of Bandar-gaz (Sarmahaleh village) in 2012. Sampling of wheat and weeds were taken in two stages (Heading and Harvest maturity) by randomized to the five points of each field using quadrate size 1m*1m. In this study all information about crop management including Land area , farmers experience , the seed bed preparation, sowing date , cultivar and site preparation of them, sowing ways , seed rate , weeds control ways , kind , amount and time of herbicide , fungicide use and wheat harvest time were collected during a growing season by preparing questionnaire and complete them with farmers. At the end of the growing season, the actual yield harvested by farmers’ ‬ recorded. Among the various parameters, Wheat plant and raceme density, farmer experience, Kind of variety and use of Tapic+Geranestar herbicide had significant effects on weed population. With increased wheat plant density, weed density decreased. Also there was less weed density in field of high experience farmer. Weed density was lesser in N8118 variety than N8019 variety and not use Tapic+granestar herbicide due to increased of weeds density. Among weed different species, Avena sp, Phalaris minor and Sinapis arvense had highest negative effect on wheat yield. Model study showed if wheat plant density was optimum and there were weeds, yield will be 2713kg/ha and if weeds remove yield will increase to 2877kg/ha (yield gap equal164kg/ha). Amaong weed, Phalaris minor (12 plant per m-2), Sinapis arvensis (3plant per m-2) and Avena sp (2 plant per m-2) with 65, 18 and 17% yield loss respectively, were the strongest competitor with wheat.