اوت اكولوژي، اتنوفارماكولوژي، عملكرد آنتي اكسيداني عصاره متانولي گياه دارويي زولنگ (Eryngium caucasicum Trauve.) و معرفي طيف فلورستيك گياهان دارويي رويشگاه لاريم مازندران

Eryngium caucasicum Trauve. belongs to Apiaceae family is one of the most medicine vegetable in traditional medicine in North of Iran. In many field observation duo to investigate of aut ecology, ethn

چكيده گياه دارويي و بومي زولنگ (.Eryngium caucasicum Trauve) متعلق به تيره چتريان (Apiaceae) گياهي علفي، مونوكارپيك و از مهمترين سبزيجات محلي دارويي در فرهنگ مردم شمال ايران محسوب مي شود. هدف از اين تحقيق بررسي اوت اكولوژي، اتنوفارماكولوژي و ارزيابي عملكرد آنتي‌اكسيداني عصاره متانولي سرشاخههاي گلدار گياه زولنگ از رويشگاه ساحلي واقع در روستاي لاريم جويبار بوده است. در عمليات صحرايي طي ماه‌هاي اسفند تا آذرماه 1391-92، ضمن تعيين مهمترين شاخصه‌هاي مربوط به خاك، اقليم و فنولوژي، سرشاخههاي گلدارگياه زولنگ در خردادماه جمعآوري گرديد، همزمان مهمترين گونههاي دارويي آن رويشگاه شناسايي و مهمترين اطلاعات سنتي در مورد نحوه مصرف و عملكرد دارويي آنها بههمراه زولنگ از مردم محلي كسب و ثبت گرديد. در بررسي فنولوژيكي، تعداد 10 پايه گياه كه از نظر ريختي و رويشي شرايط نسبتاً يكساني داشتند انتخاب و علامت‌گذاري گرديد و تقريباً هر ماه به‌طور متناوب مورد بازديد و تاريخ وقوع پديده‌هاي حياتي گياه تا مرحله خشك شدن آن در طبيعت ثبت گرديد. تعيين پراكنش جغرافيايي و اشكال زيستي گونه‌ها نيز به‌ترتيب با روش زوهري و طبقه‌بندي راون كيه بدست آمد. عصاره متانولي گياه با استفاده از روش خيساندن و فعاليت آنتي-اكسيداني با استفاده از روش اسپكتروفوتومتري (راديكال هاي آزاد (DPPH محاسبه گرديد. نتايج بررسي‌هاي صحرايي نشان داد، رشد بهاره گياه از فروردين‌ماه و در خاك‌هايي با بافت ما‌سه‌اي لومي، 5/10EC=، اسيديته 63/6 و در اقليم مديترانهاي رشد رويشي گياه از اواخر فروردين‌ماه آغاز و در خردادماه وارد فاز گلدهي شده و سپس در شهريور خزان كرده و مجدداً در مهرماه ماه وارد رشد پاييزه مي‌شود. مردم محلي از برگهاي جوان گياه بهعنوان يك مقوي بهاره و گرم در درمان فشار خون، رماتيسم، درد، تصفيه خون و دفع سموم از كليه و كبد استفاده مي شود. در اين تحقيق تعداد 43 گياه دارويي در رويشگاه زولنگ با غالبيت تيره‌هاي Fabaceae (7 گونه)، Asteraceae (6 گونه)، Lamiaceae (4 گونه) شناسايي شدند و از نظر شكل زيستي تروفيت‌ها با 18 گونه (86/41 درصد)، بيشترين تعداد گونه‌ها را به خود اختصاص دادند و بيشتر متعلق به خاستگاه اروپا- سيبري، مديترانهاي (53/39 درصد) و اينكه عملكرد بهينه عصاره متانولي گياه در مهار راديكال‌هاي آزاد DPPH با ميزان (IC50=177.3 ug/ml) در توجيه علمي استفاده‌هاي رايج زولنگ به‌عنوان ضد درد و دفع سموم از كبد و كليه قابل بحث است. واژگان كليدي: اوت اكولوژي، اتنوفارماكولوژي، آنتي‌اكسيدان، زولنگ، طيف فلورستيك، گياهان دارويي لاريم، مازندران

Eryngium caucasicum Trauve. belongs to Apiaceae family is one of the most medicine vegetable in traditional medicine in North of Iran. In many field observation duo to investigate of aut ecology, ethnopharmacology and antioxidant activity of Eryngium caucasicum Trauve. aerial parts of plant in blooming were collected from Larim region in sea level (1391). Ethno pharmacological data were obtained from rural healers and biological spectrum of medicinal plants obtained by Zohary method and antioxidant activity was measured by DPPH method. Results showed that this natural plant was wild grew in sandy loam soil, Ec=10.5, PH=6.63 in meditranean climate. Plant flowers appeared in Jun and falled in late of September. Biological spectrum was showed that 43 medicine plants were grow wild in this region belongs to Fabaceae (7 spp), Asteraceae (6 spp) and Lmiaceae (4 spp) and the therophytes (41.8%) were the most life form which more belongs to ES region (39.53%). the plant extract has good antioxidant activity (IC50=177.3 mg/ml)in scavenging of DPPH free radicles, so this data had confirmed the traditional uses of E.caucasicum in this region as a good spring tonic, anti-spasm, anti-inflammation and nutritive in treat of hypertension, rheumatic pain, stomatchache and expel worm.