پديد آورندگان :
زارع‌زاده، عباس نويسنده عضو هيات‌علمي مركز تحقيقات كشاورزي و منابع‌طبيعي استان يزد، يزد، ايران , , ميرزا، مهدي نويسنده عضو هيات‌علمي موسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع كشور، يزد، ايران , , شريفي‌عاشورآبادي، ابراهيم نويسنده عضو هيات‌علمي موسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع كشور، يزد، ايران , , ميرحسيني، علي نويسنده عضو هيات‌علمي مركز تحقيقات كشاورزي و منابع‌طبيعي استان يزد، يزد، ايران , , عرب‌زاده، محمدرضا نويسنده كارشناس پژوهشي مركز تحقيقات كشاورزي و منابع‌طبيعي استان يزد، ايران ,
كليدواژه :
گاما ترپينن , كارواكرول , آويشن كرك آلود , لينالول , يزد
چكيده فارسي :
جنس Thymus متعلق به تيره نعنا بوده و بالغ بر 215 گونه از آن در سراسر جهان يافت مي‌شود. اين جنس در ايران 18 گونه معطر چند ساله دارد كه از ميان آنها 4 گونه انحصاري ايران هستند. اسانس آويشن (Thymus spp.) با دارا بودن تركيبات با ارزشي همچون تيمول و كارواكرول از جايگاه ويژه‌اي برخوردار مي‌باشد. پس از كشت اكسشن‌هاي مختلف گونهThymus pubescens در ايستگاه تحقيقات گياهان دارويي استان واقع در گردفرامرز شاهديه يزد، در سال دوم از سرشاخه‌هاي گياه هنگام 50 درصد گلدهي برداشت و پس از خشك كردن در سايه به روش تقطير با آب اسانس‌گيري انجام شد. پس از تعيين راندمان اسانس بر اساس وزن خشك گياه اسانس بوسيله كروماتوگرافي گازي و كرومانوگرافي گازي متصل به‌طيف سنجي جرمي تجزيه و شناسايي اسانس‌ها صورت گرفت. بررسي به‌عمل آمده حاكي از آن است كه از 13 اكسشن كشت شده از نظر بازده اسانس بيشترين درصد اسانس در زمان گلدهي گياه مربوطه به اكسشن‌هاي MKOMKO (24/3 درصد)، CFT (24/3درصد)،MKO CFT (87/12درصد) و كمترين ميزان آن مربوط به اكسشن BHUZSE (66/0 درصد) بود. بيشترين ميزان توليد اسانس در هكتار به‌ترتيب مريوط به اكسشن‌هاي CFTبا (kg/ha 69/24)، MKO CFT kg/ha)8/20)، CFTCFT با (kg/ha17/20 درصد) و كمترين ميزان به آكسشن CFT MKO با (kg/ha.9/0) تعلق داشت. حداكثر ميزان تركيبات عمده اسانس پاراسيمن، 1و8-سينيول، گاماترپينن، بورنيول، تيمول، كارواكرول، ليمونن، لينالول و اي- كاريوفيلن به‌ترتيب به اكسشن‌هاي MKO MKO (73/10 درصد)، ) CFT66/31 درصد)، MKO MKO (44/20 درصد)، (MKO35/29 درصد)، CFT (39/60 درصد)، VGYVGY (17/41 درصد)، QVGY (1/14 درصد)، CFTMKO (3/72 درصد)، MKO VGY (4/20 درصد) بود. با در نظر گرفتن بازده، ميزان توليد و تركيب متشكله اسانس اكسشن CFT با منشا استان همدان (ملاير) با 24/3 درصد اسانس و ميزان توليد 6/24 كيلوگرم اسانس در هر هكتار و 39/60 درصد تيمول و اكسشن MKOMKO با 24/3 درصد اسانس و ميزان توليد 52/19 كيلوگرم اسانس در هكتار و 26/40 درصد كارواكرول و 44/20 درصد گاماتريپنن و اكسشن MKO CFTبا 87/2 درصد اسانس و ميزان توليد 8/20 كيلو گرم در هر هكتار اسانس 25/35 درصد ترپينيول و 11/33 درصد لينالول به‌عنوان اكسشن‌هاي برتر معرفي مي‌گردند.
واژگان كليدي: آويشن كرك آلود، كارواكرول، لينالول، گاما ترپينن، يزد.
چكيده لاتين :
The genus Thymus belongs to family lamiaceae and consists of 215 different species throughout the word. Eighteen species of this genus grow naturally in Iran of which four are endemic. Thymus spp. essential oil contains valuable compounds such as thymol and carvacrol, which making it very important. After cultivation of different accessions of Thymus pubescens at the station of medicinal plants research, Shahedieh Yazd, the aerial parts of the plants were collected at 50% flowering stage and then were dried in shadow using hydro – distillation to obtain their essential oil. After the determination of essential oil efficiency based on the plant dry weight, analysis and identification of chemical compounds of the oil were performed by GC and GC/MS. Results showed that the highest oil yield was related to accessions MKOMKO (3.24%), CFT (3.24%), MKOCFT (2.87 %) and the lowest was related to accession BHUZSE (0.66%). The highest oil production per hectare was related to accessions CFT (24.69 kg/ha), MKOCFT (20.8kg/ha), CFTCFT (20.17kg/ha) and the lowest was related to CFTMKO (0.9 kg/ha). The maximum content of paracymen,1,8 cineol, gamma-terpinene, borneol, thymol, carvacrol, limonene, linalool and E-caryophyllene was respectively found in accessions MKOMKO (10.73%), CFT (31.66%), MKOMKO (20.44%), MKOMKO (29.35%), CFT (60.39%), VGYVGY (47.17%), QVGY (14.1%), CFTMKO (72.3%) and VGYMKO (20.4%). Considering the oil yield, oil production and main composition of essential oil, accessions CFT with 3.24% oil yield, 24.6 kg/hectare oil production and 60.39% thymol, accession MKOMKO with 3.24% oil yield, 19.52 kg/hectare oil production and 40.26% carvacrol, and accession MKOCFT with 2.87% oil yield, 20.8 kg/hectare oil production, 33.25% terpineol and 33.11% linalool were selected as superior accessions.
Keywords: Carvacrol, Gamma terpinene, Linalool, Thymus pubescens, Yazd
