بررسي كميت و كيفيت روغن اسانسي گياه دارويي .Proveskia abrotanoides Karel (مطالعه موردي پارك ملي گلستان و كياسر مازندران)

Investigation quantity and quality of essential oils the Proveskia abrotanoides Karel. (case study: international park of Golestan and Kyasar Mazandaran)

چكيده گياه دارويي برازمبل .Proveskia abrotanoides Karel از گونه‏هاي ارزشمند دارويي شمال ايران است. ساليان درازي است كه در فرهنگ سنتي مردم استان‌هاي گلستان و مازندران از فرآوردهاي آن در پيشگيري و درمان بيماري‌هاي شايع منطقه استفاده مي‌برند. در اين تحقيق به‌منظور بررسي شرايط رويشگاهي نمونه‌برداري از سرشاخه‏هاي گلدار گياه در مرحله گلدهي كامل با سه تكرار و با روش كاملاً تصادفي از رويشگاه‌هاي طبيعي استان‌هاي گلستان (پارك ملي گلستان-1600متري) و مازندران (كياسر-1700 متري) جمع‌آوري گرديد. پس از خشك شدن در دماي محيط با روش تقطير با آب مورد اسانس‌گيري قرار گرفت. سپس تركيبهاي تشكيل دهنده اسانس حاصل از دو رويشگاه با استفاده از كروماتوگرافي گازي و گاز كروماتوگراف متصل به طيف سنج جرمي (GC/MS) و محاسبه شاخص‌هاي بازداري مورد شناسايي قرار گرفت. بازده اسانس گياه به‌ترتيب در مازندران 8/1 درصد و در گلستان 6/1 درصد بر حسب وزن خشك آن بدست آمد. مهمترين تركيب‌هاي عمده اسانس در مازندران و به ترتيب شامل: 1و8- سينيول (6/18درصد)، كامفور (05/10درصد)، 3-كارن (68/9 درصد)، آلفا-پينن (57/8 درصد)، بتا-كاريوفيلن (36/8 درصد) و آلفا-كاريوفيلن (7/6درصد) و در استان گلستان به ترتيب مواد موثره: كامفور (25/18 درصد)، آلفا-هيماكالن (4/16درصد)، 1و8- سينيول (6/14درصد)، آلفا-پينن (5/5 درصد)، بتا-پينن (3/5 درصد) و بتا-كاريوفيلن (65/4 درصد) بيشترين حجم اسانس را به خود اختصاص داده‌اند. واژگان كليدي: اسانس، برازمبل (.Proveskia abrotanoides Karel)، گلستان، مازندران

Proveskia abrotanoides Karel. is a valuable medicinal plants in Northern Iran ,in which has been used by rural people of Golestan and Mazandaran provinces to prevent and treat of common diseases. In this study, aerial parts of plant in blooming were randomly collected with three replicates from two natural habitats in Golestan (National Park, 1600 meters altitude) and Mazandaran province (Sari Kyasar 1700 meters altitude). Essential oil of the samples were obtained by using hydro-distillation method and their components were analyzed by using GC, GC/MS. Essential oil yields were 1.8 and 1.6 % of dry weight for Mazandaran and Golestan, respectively. The most important compounds of Mazandaran essential oil were: 1,8-cineole (18.6%), camphor (10.05%), 3-carene (9.68%), alpha-pinene (8.57%), beta-caryophyllene (8.36%) and alpha-caryophyllene (6.7%), but in Golestan samples included: camphor (18.25%), alpha-himachalene (16.4%), 1,8-cineole (14.6%), alpha-pinene (5.5%), beta-pinene (5.3%) and beta-caryophyllene (4.65%) were the most aboundant components.