روش فلسفه علم اقتصاد اسلامي

The Method of Islamic Economics Philosophy

در اين مقاله پس از تعريف فلسفه علم اقتصاد اسلامي و بيان مسايل آن، دو روش عقلي براي تبيين چيستي اين علم معرفي شده است: 1. روش تطبيقي: در اين روش، علم اقتصاد اسلامي در مقايسه با علم اقتصاد متعارف مورد مطالعه قرار مي‌گيرد. علم اقتصاد متعارف به‌صورت يك موضوع مستحدث ملاحظه مي‌شود كه بايد موضع اسلام در برابر آن روشن شود؛ 2. روش استقلالي: در اين روش، مطالعه را از نظريه‌هاي علمي يا اهداف و وظايف اقتصاد متعارف آغاز نمي‌كنيم. بلكه از مباني و اهداف شريعت اسلام براي نظام و جامعه اسلامي در بُعد اقتصادي شروع كرده و براساس آن علم اقتصاد اسلامي را تعريف مي‌كنيم. براي روش اول، نظريه انس زرقا و براي روش دوم نظريه چپرا به‌صورت نمونه طرح و نقد شده‌است و سپس به روش استقلالي و با شروع از مفهوم سعادت فرد و جامعه از ديدگاه اسلام، و تبيين اهداف اقتصادي جامعه اسلامي كه سازگار با اين مفهوم از سعادت است، علم اقتصاد اسلامي چنين تعريف شده است: «اقتصاد اسلامي رشته‌اي از دانش است كه به تحقق عدالت و امنيت اقتصادي و بارور كردن استعدادهاي طبيعت از راه تخصيص و توزيع منابع كمياب در چارچوب شريعت اسلام، كمك مي‌كند» و نتيجه گرفتيم كه وظيفه‌هاي اين علم عبارتند از: 1. شناخت وضع موجود (مطالعه رفتار واقعي افراد، گروه‌ها، بنگاه‌ها، بازارها و دولت‌ها)؛ 2. شناخت وضع مطلوب (تبيين نوعي از رفتار كه به تحقق اهداف مي‌انجامد)؛ 3. ارايه راهبرد حركت از وضع موجود به سمت وضع مطلوب.

Two rational methods have been described in this article to clarify the entity of this science after defining Islamic economics philosophy and its related matters. 1. Adaptive method: it will study Islamic economics in contrast with conventional economics. Conventional economics will be studied as a new matter and the position of Islam should be distinct against it. 2. Autonomous (independent) method: we don’t begin our study from scientific theories or the purpose and duties of conventional economics. But we will define Islamic economics by studying the purpose and foundation of Islam for Islamic system and society on the basis of economic aspect. We have designed an example for each method i.e. Annas Zargha theory for the first method and Chapra theory for the second method. Then we define Islamic economics by the means of autonomous method and describe the concept of individual and society prosperity from the Islamic point of view as well as explaining the economic purpose of the Islamic society which is compatible with such concept of prosperity: "Islamic economics is a discipline of knowledge which helps to achieve economic justice and security and also enrich natural endowment through the appropriation and distribution of scarce resources within the Islamic framework". We come to this conclusion that the duties of this science are: 1. Identifying present state (studying the real behavior of individuals, groups, firms, markets and states). 2. Identifying ideal state (explaining that kind of behavior which leads to the fulfillment of purpose). 3. Offering a strategy to move from the present state to the ideal state.