كاربرد مدل ارتقاي سلامت در مطالعه رفتار فعاليت جسماني دانش آموزان شهر سنندج

Application of the Health Promotion Model in studying physical activity behavior of students in Sanandaj, Iran

زمينه وهدف: عليرغم وجود شواهدی مبنی بركاهش ميزان فعاليت جسمانی درطی نوجوانی در كشورهای غربی، كاهش آن در نوجوانان كشورمان طی مطالعات رد يابی تاييد نشده است. هدف از اين پژوهش، بررسی تغييرات رفتار فعاليت جسمانی، عوامل روانشناختی (شامل فوايد، مانع و خودكارآمدی درك شده) و تاثيرات بين فردی مرتبط با رفتار ورزشی طی گذار از مقطع راهنمايی به متوسطه در شهر سنندج بود. روش كار:  اطلاعات اين مطالعه درسال 1385،  در جريان يك مطالعه مقطعی و با پيگيری دانش آموزان در سال 1388 جمع آوری شد.  جمعيت مورد مطالعه شامل844 دانش آموز دختر و پسر مقطع دبيرستان (51% پسرو 49% دختر) با ميانگين سنی 73/1± 42/16بود. سازه های فوايد، موانع وخود كارآمدی درك شده، تاثيرات بين فردی درك شده، و نيز رفتار فعاليت جسمانی با استفاده از پرسشنامه های خود گزارشی اندازه گيری و توسط نرم افزار SPSS نسخه 16 مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. نتايج: تجزيه وتحليل داده ها تفاوتهای معنی داری بر حسب جنس برای فعاليت جسمانی و بيشتر متغيرهای روانشناختی و تاثيرات بين فردی مرتبط با فعاليت های ورزشی نشان داد. در هر دو مرحله دختران از پسران فعاليت فيزيكی كمتری داشتند. درزمان اول متوسط فعاليت جسمانی دختران(82/ 31 دقيقه) و پسران( 75/53 دقيقه) و در زمان پيگيری (07/23 دقيقه) و (7/44 دقيقه) بود( 001/0p< (دختران در مقايسه با پسران موانع درك شده بيشتر و فوايد و خودكارآمدی درك شده كمتری برای انجام فعاليت فيزيكی از  زمان شروع تا پيگيری داشتند. تست ضرايب همبستگی عوامل روانشناختی، تاثيرات بين فردی و فعاليت بدنی ازشروع مطالعه تا پيگيری بيانگر ثبات نسبی بيشترتاثيرات بين فردی خانوادگی برای دختران در مقايسه با پسران بود. نتيجه گيری: نتايج اين بررسی شواهدی برای كاهش فعاليت فيزيكی در دانش آموزان پسر و دختر و نيز تفاوتهای جنسی در متغيرهای شناختی و تاثيرات بين فردی ارايه می كند.

Background and Aim: There is evidence that physical activity declines during adolescence in Western countries. However, this pattern has not yet been shown in Iranian youth. The purpose of this study was to detect changes in physical activity behaviors, psychological factors (including perceived benefits, barriers, and self-efficacy), and interpersonal influences associated with exercise behavior during the transition from secondary school to high school in Sanandaj, Iran. Materials and Methods: The data on a group of high school students in Sanadaj were collected in a cross-sectional study in 2006, with a follow-up in 2009. The study population in 2009 included 844 students (51% males and 49% females) with a mean age of 16.42 ± 1.73 years. Data on physical activity-related perceived benefits, barriers, self-efficacy, and interpersonal influences, as well as physical activity behavior, was collected, using self-reporting questionnaires. The SPSS-16 software was used for data analysis. Results: The test of time effects indicated significant differences between the 2 sexes as regards physical activity and most of the psychological variables and interpersonal influences associated with exercise activities. The girls had less physical activity than boys at both time points. The duration of moderate physical activity at the first time point was 31.82 and 53.75 minutes for girls and boys, respectively; the corresponding values at the follow-up were 23.7 and 44.7 minutes. Girls had lower self-efficacy and fewer perceived benefits and more perceived barriers for physical activity over time. The correlation test indicated more stability of family interpersonal influences for girls than for boys. Conclusion: The results of this study provide evidence for decreased physical activity in boys and girls and sex differences in cognitive variables and interpersonal influences.