مطالعه مورد – شاهدي عوامل موثر بر عود سوء مصرف مواد در معتادان مراجعه‌كننده به دو مركز ترك اعتياد شهر تهران

Case - control study of factors influencing on drug abuse relapse in addicts referred to two recovery centers in Tehran

زمينه و هدف: عود بعد از درمان سوء مصرف مواد از مشكلات شايع نظام كنترل و پيشگيری از اعتياد است.٨٠ درصد از معتادان، كمتر از ٦ ماه مجددا به مصرف مواد روی مي­آورند. هدف اين مطالعه تعيين عوامل موثر بر عود سوء مصرف مواد در معتادان مراجعه كننده به دو مركز ترك اعتياد شهر تهران مي­باشد. روش ­كار: اين مطالعه مورد- شاهدی بر روی 160 نفر مورد عود و 160 نفر شاهد انجام شد. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه­ای محقق ساخته بود. از آزمون­های كای دو، نسبت برتری (OR) و رگرسيون لجستيك برای تجزيه و تحليل داده ها استفاده شد. نتايج: در اين مطالعه، نسبت برتری برای بررسی ارتباط عود سوء مصرف مواد با سيگاری بودن بعد از ترك 14/7 (244/13- 855/3CI :)، مشغوليت ذهنی نسبت به مصرف مواد 76/6 (678/11 – 915/3 CI :)، معاشرت با دوستان معتاد 38/6 (398/10 – 921/3CI :)، ضعف و بي­حالی 93/3 (305/6 -446/2 CI :) و مشاجرات خانوادگی 04/2 (385/3- 227/1CI:) بود. در افراد مصرف كننده ترياك و شيره نسبت به كراك و شيشه شانس كمتری (208/0. OR= ,336/0 - 128/0. CI :) برای عود سوء مصرف داشتند. نتيجه گيری: نتايج مطالعه ارتباط بين متغيرهای فردی، اجتماعی، روانی و طبی و عود سوء مصرف را نشان مي­دهد. نتايج اين مطالعه پيشنهاد مي­كند كه مشاوره و رويكردهای درمانی در خانواده، پايش و مراقبت طولانی مدت از درمان شدگان، و برنامه­های حفاظتی و مراقبتی در درمان­های اعتياد ادغام شود تا از اثر عواملی مانند مشاجره خانوادگی، فشار همسانان، بر عود اعتياد بكاهد.

Background and objectives: Relapse after treatment is a common problem among drug addicts in addiction control and prevention programs. About 80% of the addicts relapse into drug abuse within 6 months after treatment. The purpose of this study was to determine factors associated with drug abuse relapse in patients consulting two selected addiction treatment centers in Tehran.  Material and Methods: In this case-control study, 160 relapsed patients were compared with 160 abstentious patients. A researcher-developed questionnaire was used to collect data. Chi-square test, odds ratio (OR) and logistic regression were performed for data analysis. Results: The findings showed that factors increasing rate of relapse were smoking after relapse (OR=7.14, CI=3.855-13.244), substance-related cues (OR=6.76, CI= 3.915-11.678), interaction with addict peers (OR=6.38, CI=3.921-10398), malaise (OR=3.93, CI=2.446-6.305), and family conflict (OR=2.04, CI=1.227-3.385). Opium- and dross-addicts were found to be less likely to have a relapse than crack- or pot- users (OR= 0.208, CI-0.128- 0.336).  Conclusion: The findings of this study reveal that relapse into drug abuse is significantly associated with personal, social, psychological and medical variables. It is recommended to  integrate family counseling and therapeutic approaches, constant monitoring, and health care in treatment plans in order to reduce the adverse effects of factors such as family conflicts, peer pressure and drug-related cues in patientsʹ likelihood of relapse.