عقل گرايي در مدرسه اماميه ي بغداد و معتزله

rationalism in emameh`s of Baghdad and mu`tazillah`s of basreh

عقل در معتزله‌ با تعابيري چون علم، منع، فكر، نظر، راه رسيدن به علم و درك واجبات تعريف شده است. ايشان اولين گروه از اهل سنت بودند كه از عقل نظري در شناخت دين بهره گرفته و از طريق عقل عملي بر حسن و قبح افعال استدلال نموده، فعل قبيح را از خدا رد كرده و به انجام تكليف استدلال نمودند. در مدرسهاماميه‌ي بغداد، شيخ مفيد و سيد مرتضي ، عقل را بر قوه‌اي اطلاق كرده اندكه اقتضاي تمييز دارد، و شيخ طوسي عقل را مجموعه‌ي علوم تعريف كرده است. در اين مكتب كاركردهاي عقل يعني نظري، عملي پذيرفته شده است. در خصوص رابطه‌ي عقل و وحي، درحالي كه شيخ مفيد همچون متكلمان مكتب كوفه و بر خلاف معتزله، عقل را نيازمند وحي مي داند، سيد مرتضي و شيخ طوسي چنين نياز و وابستگي را قبول ندارند. معتزله و اماميه ي بغداد بحثي در حجيت عقل ارايه نكرده‌اند و گويا آنر‌ا امري بديهي پنداشته‌، و در عمل از عقل به عنوان منبع و ابزاراستفاده مي‌كنند.

Reason in Mu`tazila`s of basreh is explained by interpretations like knowledge, prohibition, thought, opinion, way to achieve knowledge, and apprehension of religious duties. They were the first group of Sunnis that benefited from speculative reason in cognition of religion; and argued for good and evil of deeds through practical reason, and rejected vile action of Allah, they also argued for doing the religious obligation. In Emameh`s of Baghdad School, Sheikh Mofid and SeyyedMorteza, have attributed the reason to a faculty which demands for differentiation; and reason has been described as collection of sciences by Sheikh Tousi. In this school the function of reason, practical and speculative, are accepted. Concerning the relationship between reason and Revelation, Sheikh Mofid like speakers of Kufa School and contrary to Mu`tazila , believes that reason needs Revelation while SeyyedMorteza and Sheikh Tousi do not accept such need and attachment. Both Mu`tazili and Baghdad School have not presented any argument over sacred authority as if it is supposed to be an axiom, and practically, reason is used as a source as well as an instrument.