رويكردي مرحله‌اي براي استفاده از عقود مشاركتي در تامين مالي خرد اسلامي

Providing a Sequential Approach for the Usage of Participation Contracts in Islamic Microfinance

اين تحقيق، براي استفاده از عقود مشاركتي در تامين مالي خرد اسلامي، رويكردي مرحله‌اي، عرضه مي‌كند. بدين صورت كه در مرحله اول، تامين مالي با عقود مبادله‌اي، مانند مرابحه‌، و در مرحله دوم، با عقد مشاركتِ كاهنده، انجام مي‌شود. استفاده از عقود مبادله‌اي در مرحله اول، اين فرصت را براي موسسه تامين مالي خرد فراهم مي‌كند تا بتواند ضمن بررسي موفقيتِ وام‌گيرندگان در اجراي صحيح طرح‌ها و متابعت از ضوابط عقد، گروه‌هايي را كه شايستگي دريافت تامين مالي مشاركتي در مرحله دوم دارند، بشناسد. يافته‌هاي اين تحقيق -كه با روش تحليلي-توصيفي به دست آمده است- نشان مي‌دهد كه كاربرد الگوي مرحله‌اي در تامين مالي خرد اسلامي، نه تنها، امكان‌پذير است، بلكه مزيت‌هاي گوناگوني نيز براي موسسات تامين مالي خرد و وام‌گيرندگان به همراه دارد. الگوي عرضه‌شده در اين تحقيق -كه به طور محدود در كشور سريلانكا نيز تجربه شده است- مباني لازم را براي تشكيل موسسات تامين مالي خرد اسلامي در ايران فراهم مي‌كند. علاوه بر اين، الگوي مرحله‌اي مي‌تواند دلالت‌هاي مناسبي براي بانك‌ها و موسسات قرض‌الحسنه كه در ذيل قانون بانكداري بدون ربا، فعاليت مي‌كنند داشته باشد.

This research presents a sequential procedure for the usage of participation contracts in Islamic microfinance. In the first stage, the borrower of the microfinance is provided with finance according to Islamic exchange contracts such as Morabeha, and in the second stage, with decreasing participation contract. The use of exchange contracts in the first stage provides the opportunity for microfinance institute to survey the borrowers’ strict adherence to the terms of contract and to determine those who are qualified for receiving finance in the second stage. The result of this research obtained by descriptive and analytical methods, shows that not only the use of sequential finance in Islamic microfinance institutes is possible, but also, it brings them quite a lot of advantages. The model presented in this study, piloted primarily and in a limited form in Sri-Lanka, provides the necessary bases for the establishment of Islamic microfinance institutes in Iran. In addition, the sequential model can bring about good lessons for banks and interest-free institutions working under the usury-free banking law in Iran.