بررسي وجود و شدت آب‌گريزي خاك در مناطق جنگلي تالش در استان گيلان

An Investigation of the Occurrence and Intensity of Soil Water Repellency in Talesh Forest Sites, Guilan Province

در اين پژوهش وجود و شدت آب‌گريزي در سه منطقه تحت پوشش كاج تدا و توسكا و آقطي در شهرستان تالش، بخشي از غرب گيلان، مطالعه شده است. 79 نمونه دست‌نخورده (5-0 سانتي‌متر) براي تعيين آب‌گريزي و زاويه تماس آب با خاك در فصل خشك‌سال جمع‌آوري شد. آب‌گريزي با استفاده از آزمون‌هاي زمان نفوذ قطره آب (WDPT) و مولاريته قطره اتانول (MED) بررسي شد. همبستگي مثبت و معنادار (77/0 = r) بين دو آزمون WDPT و MED به‌دست آمد. زاويه تماس آب‌ـ خاك به‌وسيله آزمون MED بيشتر از 90 درجه در نمونه‌هاي آب‌گريز برآورد شد. زاويه تماس آب‌ـ خاك با افزايش ميزان آب‌گريزي خاك افزايش يافت؛ به‌طوري‌كه در نمونه‌هاي با آب‌گريزي 5820 تا 6000 ثانيه زاويه تماس 8/108 تا 109 درجه محاسبه شد. متوسط آب‌گريزي اندازه‌گيري‌شده به‌وسيله آزمون WDPT و MED در منطقه 3 به‌طور معناداري بيشتر از دو منطقه ديگر بود. اين روند در زاويه تماس آب‌ـ خاك محاسبه‌شده نيز مشاهده شد. در اين پژوهش همبستگي بالايي بين Log WDPT، MED، و زاويه تماس با مقدار ماده آلي (با r به‌ترتيب 80/0، 83/0، 77/0) به‌دست آمد. همبستگي اين پارامترها با pH خاك منفي و در سطح احتمال يك درصد معنادار (با r به‌ترتيب 78/0-، 69/0-، 72/0-) به‌دست آمد. همبستگي آب‌گريزي (Log WDPT، MED) و زاويه تماس خاك با درصد شن خاك مثبت و با درصد رس خاك منفي به‌دست آمد. البته رابطه بين پارامترهاي بافت خاك و آب‌گريزي نسبت به ماده آلي و اسيديته خاك ضعيف بود. نتايج نشان مي‌دهد مقدار ماده آلي، بافت، و اسيديته خاك عوامل مهم ايجاد و شدت آب‌گريزي در خاك‌هاي مناطق بررسي‌شده هستند.

The occurrence of soil water repellency and its intensity were studied in three sites under Pinus teada, Petrocarya fraxinifolia and Sombucus ebulus in Talesh Township, western part of Guilan Province. Seventy nine undisturbed soil samples from 0–5 cm depth were collected for water repellency and water-soil contact angle to be determined in a dry season. Soil water repellency was assessed using Sater Drop Penetration Time (WDPT) and Molarity of Ethanol Droplet (MED) tests. A significant and positive relationship (r= 0.77) between MED and WDPT Tests was obtained. Water-soil contact angles were found out as greater than 90, using MED test in water repellent determining samples. The soil contact angles raised with increase in water repellency. As with samples of WDPT 5820-6000 s, contact angles were estimated between 108.8 and 109. The average water repellency, measured (using WDPT and MED tests) in site 3 were significantly higher than those in the other two sites. This trend was observed in the calculated water-soil contact angles too. High coefficients of determination were detected between the elements of Log WDPT, MED, as well as contact angle and organic matter content (r= 0.8, 0.83 and 0.77 respectively). The correlations of these parameters (Log WDPT, MED and contact angle) with soil solution pH were negative and meaningful (r= -0.78, -0.69 and -0.72 respectively). The correlations between hydrophobicity (Log WDPT, MED) and soil contact angle in soil of high sand percentage were positive, while being negative in high clay containing woil. However, the relations between soil texture parameters and hydrophobicity were estimated as weaker than the correlations between the factors of organic matter content and soil acidity vs. hydrophobicity. Results finally show that soil organic matter content, texture, and acidity are important factors affecting the occurrence and persistence of water repellency in such soils of the studied region.