تاثير تلقيح قارچ ميكوريزا (Glomus spp.) بر رشد و جذب عناصر غذايي گندم در شرايط شور

Influence of Mycorrhizal Inoculation (Glomus spp.) on the Growth and Nutrient Uptake of Wheat under Salinity Conditions

قارچ‌ ميكوريزا با جذب انتخابي عناصر به‌مثابه بهبوددهنده زيستي از تنش و شدت شوري بر توليد محصول مي‌كاهد. به‌منظور بررسي تاثير قارچ ميكوريزا آربوسكولار بر رشد و جذب عناصر غذايي در گياهان گندم تحت تنش شوري آزمايشي گلداني در فضاي مزرعه تحقيقاتي دانشگاه شهيد چمران اهواز به‌صورت اسپليت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار انجام شد. فاكتورهاي آزمايش‌شده عبارت بودند از فاكتور اول شامل شوري آب در چهار سطح آب تصفيه (dS m-1 1 ?EC )، آب شهري (dS m-1 3-7/1=EC)، آب شهري همراه نمك NaCl، و آب تصفيه همراه نمك NaCl (dS m-1 8EC=)، فاكتور دوم استريليزاسيون خاك شامل خاك استريل و خاك غير ‌استريل، و فاكتور سوم كاربرد قارچ‌هاي ميكوريزا آربوسكولار شامل سه گونه ‌Glomus mosseae و G. intraradices و G. geosporum مخلوط سه گونه قارچ (تيمار تركيبي) و شاهد (عاري از قارچ). وزن خشك اندام هوايي و ريشه، غلظت پتاسيم و سديم اندام هوايي، و فسفر و نيتروژن دانه در مرحله رسيدگي اندازه‌‌گيري شد و پاسخ رشد ميكوريزايي (MGR) و فسفر ميكوريزايي (MPR) نيز محاسبه گرديد. نتايج نشان داد اعمال شوري وزن اندام هوايي و ريشه غلظت پتاسيم و فسفر را كاهش و غلظت سديم را افزايش مي‌دهد. تيمارهاي شامل قارچ‌هاي بومي خاك (خاك غير استريل) به‌طور معنا‌دار وزن خشك اندام هوايي و ميزان پتاسيم و فسفر و نيتروژن بيشتري و MGR و MPR كمتري نسبت به تيمار خاك استريل داشتند. در خاك استريل اختلافي در MPR بين سطوح شوري ديده نشد؛ ولي MPR گياه در خاك غير استريل با اعمال شوري افزايش يافت. تلقيح قارچ ميكوريزا، علاوه بر افزايش وزن خشك اندام هوايي و MGR و MPR، سبب بهبود جذب يوني از طريق افزايش جذب پتاسيم و فسفر و كاهش سديم گرديد. افزايش معنا‌دار وزن خشك اندام هوايي و جذب بيشتر عناصر پتاسيم و فسفر و ممانعت از جذب سديم در تيمار تركيبي نسبت به شاهد به برتري آن در اين صفات نسبت به كاربرد جداگانه گونه‌هاي قارچي منجر نگرديد. برهمكنش شوري و قارچ ميكوريزا نشان داد اختلافات وزن خشك اندام هوايي و MGR و غلظت پتاسيم و سديم ميان تيمارهاي قارچي بيشتر در سطوح بالاي شوري (آب تصفيه به همراه نمك و آب شهري به همراه نمك) معنا‌دار است. همبستگي مثبت و معنا‌داري بين وزن خشك اندام هوايي و ريشه با ميزان پتاسيم و فسفر گياه و كاهش غلظت سديم وجود داشت.

Mycorrhizal fungus reduces the salinity intensity and stress as a potential bio- ameliorator due to its capacity of selective absorption of elements. To evaluate the influence of arbuscular mycorrhizal fungi on growth and nutrient uptake in wheat plants under salt stress, a greenhouse experiment was conducted on the Research Farm of Shahid Chamran University of Ahvaz. The experimental design was a randomized complete block one arranged factorially and in three replications. The factors were water salinity (water quality) namely: filtered water (EC ? 1 dS m-1), tap water (EC = 1.7-3 dS m-1), tap water plus NaCl (EC = 8 dS m-1) as well as filtered water plus NaCl (EC = 8 dS m-1); soil sterilization including sterilized vs. non-sterilized soil and mycorrhizally inoculated at five levels (non- inoculated, inoculated with Glomus mosseae, G. intraradices, G. geosporum and mixture of the three). Shoot and root dry weight. K and Na (in shoot) and P and N (in grain) were determined at the plantʹs maturity. Mycorrhizal Growth Response (MGR) as well as Mycorrhizal Phosphorus Response (MPR) were assessed. The results indicated that salinity decreased shoot and root dry weight, K and P while increasing Na concentration. The formed mycorrhizal symbiosis with indigenous fungi (non-sterilized soil) resulted in a significantly higher shoot dry weight, K, P and N concentrations, and while lower MGR and MPR than those in the sterilized treatment. In sterilized soil, there was no clear difference in observed MPR due. In contrast, in non-sterilized soil, MPR of treatments in saline conditions was significantly higher than those with no salinity. Inoculation with AMF enhanced shoot dry weight, MGR and MPR along with a simultaneous improvement in ion uptake, because of rise in K and P vs. decline in Na concentrations. Inoculation of plants with a mixture of funguses, significantly highered shoot dry weight, K and P and lowered Na uptake, but it did not surpass the results from individual fungi species. Interaction of mycorrhizal inoculation with salinity (with respect to shoot dry weight, MGR, K and Na contents) pointed out significant differences, indicating mycorrhizal treatments to be more pronounced at higher levels of salinity (tap water plus NaCl and filtered water plus NaCl). Shoot dry weight was positively correlated with plantʹs K and P contents, accompanied by alleviation by in Na content (P < 1%).