بررسي تاثير پوسته‌هاي زيستي بر ويژگي‌هاي هيدرولوژيكي خاك در مراتع قره‌قير استان گلستان

The Effects of Biological Soil Crusts on Soil Hydrological Properties in the Range Lands of Qare Qir, Golestan Province

پوسته‌هاي زيستي خاكْ اجتماعي تنگاتنگ بين ذرات خاك و موجودات زنده‌، از قبيل سيانوباكتري و جلبك و قارچ و گلسنگ و خزه، در نسبت‌هاي مختلف‌اند كه بر سطح خاك يا داخل چند ميلي‌متر فوقاني آن مستقر مي‌شوند. در نتيجه پوشش پوسته‌هاي زيستي همچون لايه‌اي منسجم سطح زمين را مي‌پوشانند و فرايندهاي ابتدايي زيست‌بوم، از جمله تثبيت كربن و نيتروژن آتمسفري، و وضعيت آبي را تحت تاثير قرار مي‌دهند. اين پژوهش به‌منظور بررسي تاثير پوسته‌هاي زيستي بر شاخص‌هاي هيدرولوژيكي خاك در مراتع قره‌قير استان گلستان انجام شد. بدين منظور سرعت نفوذپذيري با استفاده از استوانه مضاعف، درصد رطوبت وزني و قابل دسترس خاك، كربن آلي خاك، و بافت خاك در دو عمق 0 تا 5 و 5 تا 15 سانتي‌متري دو تيمار پوسته‌دار و بدون پوسته در چهار ناحيه اندازه‌گيري شدند. سپس داده‌ها در قالب طرح آشيانه‌اي تجزيه‌وتحليل و ميانگين داده‌ها با آزمون دانكن مقايسه شد. نتايج نشان داد درصد توزيع ذرات خاك بين دو تيمار تفاوت معنادار ندارد؛ اما كربن آلي و درصد رطوبت وزني و قابل دسترس خاك در دو عمق مذكور در تيمار پوسته‌دار نسبت به تيمار بدون پوسته به‌طور معنادار بيشتر است. همچنين سرعت نفوذپذيري در تيمار پوسته‌دار دو برابر تيمار بدون پوسته (به‌ترتيب 16/0 و 081/0 سانتي‌متر بر دقيقه) است. در كل مي‌توان نتيجه گرفت پوسته‌هاي زيستي موجب بهبود وضعيت آبي خاك مي‌شوند.

Biological Soil Crusts (BSCs) result from an intimate association between soil particles and cyanobacteria, algae, fungi, lichens and mosses in different proportions, living either on the surface, or immediately in some uppermost millimeters of the soil. Therefore, BSCs cover the ground surface as a coherent layer, and influence such primary processes as carbon and nitrogen fixation, as well as hydrological status. This study was carried out in Qara Qir rangelands of Golestan Province, northeast of Iran, to investigate the effects of BSCs on some soil hydrological indices. Four sites, including sites covered with BSCs and those with no BSC coverage were selected. Infiltration rate, soil water content, available water content, organic carbon (percent), and particle size distribution were determined in the depths of 0-5 and 5-15 cm, with four replications. The gathered data were analyzed through Nested Plot, and the mean values compared through Duncan Test. Results indicated that particle size distribution did not differ among areas either covered by BSCs or with no coverage of BSCs. Infiltration rate, soil organic carbon, soil water content, and plant available water contents increased significantly within the two mentioned depths, as due to the effects of BSCs. In total, it can be deduced that BSCs improve soil hydrological conditions.