زيست شناسي توليدمثل ماهي حمري (Barbus luteus Heckel, 1843) در رودخانه مارون

The reproductive biology of golden barb (Barbus luteus Heckel, 1843) in Maroon River, Iran

ماهي حمري (Barbus luteus) يكي از گونه هاي ساكن در رودخانه هاي جنوب و جنوب غربي ايران است كه از مقبوليت بالايي در بين ساكنين اين مناطق برخوردار مي‌باشد. نامساعد شدن شرايط اكولوژيكي زيستگاه اين ماهي و نيز صيد بي رويه آن سبب شده كه جمعيت اين گونه به شدت كاهش يابد. لذا به منظور بازسازي ذخاير طبيعي ماهي حمري، شناخت چرخه ي توليدمثلي آن متناسب با زيستگاه اين ماهي، ضروري به نظر مي رسد. از اين رو، در اين مطالعه وضعيت توليد مثلي ماهي حمري در رودخانه مارون استان خوزستان در طي 6 مرحله نمونه برداري در طي 4 فصل مورد بررسي قرار گرفت. در اين مطالعه، شاخص هاي ريخت شناسي، نسبت جنسي، سن ماهي ها، شاخص گنادوسوماتيك و هپاتوسوماتيك، و تغييرات بافت شناسي بيضه و تخمدان ماهي ها مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان مي دهد كه نسبت ماهي هاي ماده به ماهي هاي نر برابر با 47/2 به 1 است. بيشترين مقدار عددي شاخص گنادوسوماتيك (GSI) در بين ماهي هاي رده ي سني 2 تا 6 ساله و در ماه هاي فروردين و ارديبهشت مشاهده شد كه با نتايج بافت شناسي غدد جنسي مطابقت دارد. افزايش اندازه ي شاخص كبدي (HSI) در طي ارديبهشت ماه مي تواند نشان دهنده افزايش سطح فعاليت كبد در طي زرده سازي و سنتز ويتلوژنين باشد كه نتايج بافت‌شناسي تخمدان به خوبي مويد اين امر است. در مجموع نتايج نشان داد كه حداكثر فعاليت توليدمثلي ماهي حمري در رودخانه ي مارون از اواخر اسفندماه آغاز شده و تا اوايل تير ماه ادامه دارد.

Golden barb (Barbus luteus) is one of the species in south and southwest of Iran which is greatly favorable to residents of the region. Unfavorable ecological conditions in habitat of this species and overfishing have led to reduction of the population of golden barb. Therefore, to restore the natural stock of this species, identifying its reproductive cycle associated with its habitat is of a great importance. In this study, the reproductive status of golden barb in the Maroon River in Khuzestan Province was studied in six sampling steps during four seasons. Also, morphological indicators, sex ratio, age of fish, gonadosomatic and hepatosomatic indices, histological changes in the testis and ovary of the fish were studied. The ratio of male fish to female was 1 to 2.47. The maximum value of gonadosomatic index (GSI) is among the specimens aged 2 to 6 years and in April and May. An increase of hepatosomatic index (HIS) during April and May may indicate the increased activity of liver during vitellogenesis and vitellogenin synthesis that is well verified by histological results of ovarian tissue. Based on our findings, we recommend that the maximum reproductive activity of golden barb in the Maroon River starts around the end of March and continues to early of July.