بررسي كاربرد الگوي اعتقاد بهداشتي درتبيين انجام غربالگري سرطان دهانه رحم در زنان 20 تا 65 ساله شهرستان لردگان چهار محال بختياري

Survey of Cervix Cancer Screening Determinants among 20-65 Years Old Women Based On Health Belief Model in Lordegan, Chahar Mahal Bakhtiyaree, 2009

مقدمه: سرطان دهانه رحم دومين سرطان شايع بعد از سرطان پستان در دنيا مي‌باشد. ترغيب زنان جامعه به شركت در برنامه‌هاي غربالگري سرطان دهانه رحم موجب تشخيص، درمان به موقع و كاهش عوارض و مرگ ناشي از اين بيماري مي‌گردد. الگوي اعتقاد بهداشتي، به عنوان يك الگوي اكتشافي جهت ارزيابي اينكه چرا افراد از خدمات پيشگيرانه استفاده نمي كنند در تحقيقات متعددي بكار گرفته شده است. هدف از اين مطالعه تعيين كاربرد الگوي اعتقاد بهداشتي در انجام غربالگري سرطان دهانه رحم در زنان 20 تا 65 ساله شهرستان لردگان استان چهار محال بختياري بود. روش بررسي: اين مطالعه توصيفي تحليلي بصورت مقطعي بر روي زنان 20 تا 65 ساله شهرستان لردگان انجام شد. تعداد نمونه 300 زن ازدواج كرده بودند كه به صورت تصادفي خوشه‌اي انتخاب شدند. ابزار گردآوري داده‌ها پرسشنامه‌اي بود كه از زير مقياس‌هاي اطلاعات شخصي، آگاهي، حساسيت درك شده، شدت درك شده، منافع درك شده، موانع درك شده و راهنما براي عمل تشكيل شده بود. براي اندازه گيري اعتبار پرسشنامه از روش اعتبار محتوا و پايايي آن از آزمون- بازآزمون استفاده شد. تجزيه تحليل داده‌ها توسط نرم افزارSPSS نسخه 5/11 و با استفاده از شاخص‌هاي مركزي و پراكندگي، ضريب همبستگي پيرسون، رگرسيون لوجستيك، رگرسيون خطي و آناليز واريانس صورت گرفت. يافته‌ها:ميانگين نمره آگاهي 75/2±12/7، حساسيت درك شده 09/1±45/3، شدت درك شده 45/1±92/5، منافع درك شده 22/1±33/2، موانع درك شده 60/3±14/14 و راهنما براي عمل 05/1±04/1 بود. تنها 37 درصد از افراد مورد مطالعه گزارش نمودند كه تابحال تست پاپ اسمير را انجام داده‌اند. ميانگين تعداد دفعات انجام تست پاپ اسمير در اين افراد 01/1±58/0 بدست آمد. بر اساس نتايج آناليز رگرسيون لوجستيك فقط آگاهي(017/0p=) و موانع درك شده (025/0p=) به طور معني داري انجام تست پاپ اسمير را پيش بيني نمودند، بعلاوه منافع درك شده به طور معني داري تعداد دفعات انجام تست پاپ اسمير را پيش بيني نمود (04/0p=). نتيجه گيري: نظر به اينكه بخش محدودي از سازه‌هاي الگوي اعتقاد بهداشتي دفعات و يا انجام تست پاپ اسمير را پيش بيني نمودند مي‌توان نتيجه گيري كرد كه الگوي فوق در تبيين رفتار غربالگري سرطان دهانه رحم چندان كارآمد نبوده و پيشنهاد مي‌گردد كه كارآمدي ساير الگوهاي آموزشي در پيش بيني اين رفتار مورد بررسي قرار گيرد. بعلاوه سازه‌هاي موانع درك شده، منافع درك شده و آگاهي در برنامه ريزي‌هاي مداخله‌اي مورد توجه بيشتري قرار گيرند.

Background: Cervix cancer is the second most common cancer among women worldwide after breast cancer. Health Belief Model (HBM) has been used as an exploratory model to assess why people do not use preventive health services. The aim of this study was to survey cervix cancer screening determinants in 20-65 year old women based on health belief model. Method: In a cross-sectional design, a total number of 300 women entered in the study using cluster random sampling. Data were collected by a questionnaire which was designed based on HBM. A test-retest approved reliability of the questionnaire and data were analyzed via SPSS software. Results: Means and standard deviations of HBM constructs were as following: knowledge (7.12±2.75), perceived susceptibility (3.45±1.09), perceived severity (5.92±1.54), perceived benefits (2.33±1.22), perceived barriers (14.14±3.6) and cues to action (1.04±1.05). Only 37% had done pap smear test. Regression analysis revealed that knowledge and perceived barriers significantly predict the practicing of pap smear test. Moreover, the number of participantsʹ doing pap smear was predicted by perceived benefits. Conclusion: As the number of participantsʹdoing pap smear test was predicted only by the perceived benefits and the status of doing that was predicted only by knowledge and perceived barriers, and the other constructs of HBM were weak in predicting the behavior, investigating the application of other education models in future studies is recommended.