بر آورد تابع تقاضاي دارو در ايران از طريق بودجه خانوار در طي سالهاي 1389-1370

Estimation of Drug Demand Function in Iranian Urban Population through Household Budget, 1990-2011

مقدمه: افزايش روزافزون مخارج دارويي از جمله نگراني هاي سياست گذاران سلامت در دنياست. هدف پژوهش حاضر، تخمين تابع تقاضاي دارو در جامعه شهري ايران به منظور كمك به سياست گذاري موثر براي منطقي كردن مصرف دارو در كشور بود. روش بررسي: پژوهش حاضر يك مطالعه توصيفي است و جامعه پژوهش شامل كل خانوارهاي شهري كشور بوده و نمونه گيري انجام نشده است. داده هاي مورد نياز از گزارش تفصيلي آمارگيري از هزينه و درآمد خانوارهاي شهري و هزينه دارويي آن ها در يك دوره زماني 20 ساله از سال 1370 تا 1389 كه توسط مركز آمار ايران، بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران و معاونت غذا و داروي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي منتشر شده و با استفاده از فرم هاي طراحي شده توسط پژوهشگر استخراج شد. تحليل داده ها با استفاده از نرم افزار اقتصادسنجي E-Views انجام شد. همچنين براي برآورد كشش هاي مختلف (كشش قيمتي و كشش درآمدي) از تحليل رگرسيون استفاده شد. يافته ها: يافته هاي پژوهش نشان مي دهد كه هزينه دارويي خانوارهاي شهري ايران در تابع تقاضا، متغيري درون زا بوده و تابع متغيرهاي شاخص قيمت دارو، درآمد كل خانوار و هزينه ويزيت پزشك مي باشد. كشش قيمتي تقاضاي دارو، 56/0، كشش درآمدي تقاضا، 42/0 و كشش متقاطع تقاضاي دارو نسبت به هزينه ويزيت پزشك در دوره مطالعه، 18/0 برآورد گرديد. نتيجه گيري: كشش پذيري كم قيمتي تقاضاي دارو بدان معني است كه دارو در جامعه شهري ايران، نقش كالاي ضروري را داشته و تقاضاي آن حساسيت چنداني نسبت به تغيير قيمت ندارد. لذا، سياست هاي كنترل مصرف دارو در كشور بايد بر اقدامات غيرقيمتي نظير افزايش آگاهي عمومي در مورد مصرف دارو و اصلاح رفتار تجويز داروي ارايه دهندگان مراقبت متمركز شوند.

Background: The rising expenditure of drugs is a worldwide policy concern. This research aimed to estimate drug demand function in Iranian urban population in order to help effective policy making for drug consumption rationalization. Methods: This is a descriptive–analytical research. The required data were gathered from the published statistics of Iran Statistics Center, Iran Central Bank and Food and Medication deputy of Iran health and Medical Education Ministry at a time series of 20 years. Data analysis was carried out using E-Views software and regression analysis. Results: The findings of research indicated that drug demand in Iranian urban populations’ drug demand function is an intrinsic variable that is influenced by households’ income, price index of drugs and the cost of physician visit. Price-elasticity, income-elasticity and cross-elasticity in relation with physician visit cost for drug demand were calculated as 0.56, 0.42 and 0.18, respectively. Conclusion: The low estimated price- and income-elasticity of drug describes that drugs have the role of essential goods in Iranian urban population. Based on this finding, it is concluded that drug consumption rationalization and controlling policies should consider other-than-price strategies in theIranian society.