بررسي فرايندهاي فرسايش باراني در خاكدانه‏ها تحت شرايط آزمايشگاهي در خاك‏هاي آهكي شمال غرب زنجان

A Study of Rainfall Processes in Calcareous Soil Aggregates, under Laboratory Conditions, NW Zanjan, Iran

فرايندهاي فرسايش باراني در كنار ويژگي‏هاي باران تحت‌تاثير مقاومت خاكدانه‏ها نيز قرار مي‏گيرند. اين پژوهش به‌منظور بررسي حساسيت خاكدانه‏ها در خاك‏هاي با بافت مختلف به فرايندهاي فرسايش باراني انجام گرفت. آزمايش در 30 نمونه خاك با چهار گروه بافتي و با تكرار‏هاي متفاوت انجام شد. براي اين منظور 90 جعبه‏ محتوي خاكدانه‏هاي 6 تا 8 ميلي‏متر تهيه و به‌مدت 30 دقيقه زير دستگاه شبيه‏ساز باران قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه تفاوتي معنا‏دار بين بافت‏هاي مختلف از نظر ميزان تخريب خاكدانه (0001/0P < )، تراكم خاك (001/0P < ) و پاشمان ذرات (01/0P < ) وجود دارد. بيشترين تخريب خاكدانه در خاك‏هاي شن‏لومي و بيشترين تراكم خاك و پاشمان در خاك‏هاي لوم‏رسي مشاهده شد. تخريب خاكدانه تحت‌تاثير منفي درصد ذرات سيلت (‏01/0‏ P < 63/0= r) و رس (01/0‏ P < 70/0= r) قرار گرفت. با وجود اين، تراكم خاك و پاشمان به‌شدت تحت‌تاثير درصد ذرات سيلت و رس افزايش يافت. چگونگي تاثير ذرات شن بر فرايندهاي فرسايش باراني برخلاف ذرات (سيلت و رس) ديگر بود.

The processes of rain erosion, together with the rain peculiarities, are affected by the particle resistance of the soils (to erosion) too. The present study was conducted to investigate the susceptibility of the aggregates, within different soil textures, to the rainfall erosion processes. The experiments were done on thirty soil samples recognized within the scope of four different soil textures (of different replications) as based upon a completely randomized design. Ninety boxes were filled with aggregates (6-8 mm) and exposed to simulated rainfalls for 30 minutes. Results indicated significant differences among different soil textures as regarded aggregate breakdown (P < 0.001), soil compaction (P < 0.001), and splash of soil particles (P < 0.01). The highest aggregate breakdown was observed in sandy loam textured soils, whereas the highest soil compaction and splash of soil particles occurred in clay loam soils. The aggregate breakdown was significantly affected by silt (r= -0.63, P < 0.01), and clay particles (r= -0.70, P < 0.01). Nevertheless, the soil compaction and its splash of particles were significantly increased by silt and clay contents. Sand, contrary to other soil particles (silt and clay), had different effects on the rainfall erosion processes.