پديد آورندگان :
كاكه، جليل نويسنده دانشگاه تهران , , گرجي، منوچهر نويسنده دانشكده آب و خاك-دانشگاه تهران GORJI, M.
كليدواژه :
گلسنگ , پوسته هاي زيستي خاك , خزه , زيست انباشتگي , نفوذپذيري
چكيده فارسي :
پوسته هاي زيستي خاك، اجتماعي تنگاتنگ بين ذرات خاك و موجودات زنده اي از قبيل سيانوباكتري، جلبك، قارچ، گلسنگ و خزه در
نسبت هاي مختلف هستند كه بر روي سطح زمين يا در داخل چند ميلي متر فوقاني خاك زندگي مي كنند. پوسته هاي زيستي خاك از نقطه نظر
بوم شناسي و تاثيراتشان بر محيط پيرامون خود جايگاه ويژه اي به خصوص در زيست بوم هاي مرتعي و بياباني دارند و همين امر باعث شده كه محققان بيش از پيش نگرشي ويژه به اين اجزا زيست بوم داشته باشند. در اين مقاله نتايج بررسي نقش پوسته هاي زيستي بر خصوصيات شوري و سديمي خاك، در مراتع قره قير استان گلستان ارايه مي گردد. در منطقه ي مورد مطالعه چهار ناحيه كه شامل بخش هاي پوشيده از پوسته هاي زيستي خاك و فاقد آن باشند، انتخاب شد و در هر بخش، از اعماق 5-0 و 15-5 سانتي متر، در چهار تكرار نمونه برداري صورت گرفت و سپس داده ها در قالب طرح آشيانه اي مورد تجزيه و تحليل آماري قرار گرفتند. نتايج به دست آمده نشان دادند كه درصد كربنات كلسيم معادل، اسيديته و ويژگي-هاي شوري و سديمي خاك از قبيل قابليت هدايت الكتريكي، عناصر كلسيم، منيزيم و سديم و در نتيجه نسبت جذب سديم و درصد سديم قابل تبادل در هر دو عمق در خاك داراي پوشش پوسته نسبت به خاك بدون پوسته به طور چشمگير و معني داري كمتر است. همچنين غلظت پتاسيم بين دو سطح پوششي تفاوت معني داري ندارد اما درصد رطوبت قابل دسترس خاك در دو عمق مذكور و سرعت نفوذپذيري در سطح پوششي پوسته دار نسبت به بدون پوسته به طور معني داري بيشتر است. در كل مي توان نتيجه گرفت كه افزايش نفوذپذيري و رطوبت قابل دسترس خاك و خاصيت زيست انباشتگي پوسته هاي زيستي منجر به كاهش وضعيت شوري و سديمي خاك مي شود.
چكيده لاتين :
Biological soil crusts (BSCs( result from an intimate association between soil particles and cyanobacteria, algae, fungi, lichens and mosses in different proportions, which live on the surface, or immediately in the uppermost millimeters of soil. Biological soil crusts, are important from the ecological view point and their effects on the environment, especially in rangeland, and desert ecosystems. These effects have encouraged researchers to have a special attention to this components of the ecosystems. The present study carried out in Qara Qir rangeland of Golestan province, Iran, to investigate the effects of BSCs on Soil saline-sodic properties. In the study area, four sites were selected which included sections with and without BSCs. Soil sampling was carried out in each section for depths of 0-5 and 5-15 cm, with four replication. The gathered data from soil samples were analyzed by nested plot. Results showed that BSCs than non-BSCs, significantly decrease the amount of soil acidity, calcium carbonate and soil saline-sodic properties such as electrical conductivity, sodium, calcium and magnesium concentration, sodium adsorption ratio, and exchangeable sodium percentage at both depths. In general, it can be concluded that BSCs enhance soil infiltration rate and available water content, that together their bioaccumulation properties, leads to decreasing soil saline-sodic properties. Potassium concentration did not differ among areas covered by BSCs and without BSCs. But infiltration rate and available water content were increased significantly in two mentioned depths on sites covered with BSCs than without BSCs. In general, it can be concluded that BSCs enhance soil infiltration rate and available water content, that together their bioaccumulation properties, leads to decreasing soil saline-sodic properties.
