ارزيابي تحمل به خشكي اكوتيپ هاي شبدر يك ساله با استفاده از شاخص‌هاي تحمل به خشكي

Evaluation of Annual Clover Ecotypes by Using Drought Tolerance Indices

به منظور ارزيابي و شناسايي اكوتيپ‌هاي متحمل به خشكي شبدر يك ساله، تعداد هفده اكوتيپ از گونه‌هاي شبدر به صورت كرت‌هاي يك بار خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار، تحت دو شرايط تنش خشكي (ديم) و بدون تنش (فارياب) در مزرعه تحقيقاتي ساعتلوي اروميه مورد آزمايش قرار گرفتند. در اين مطالعه عملكرد اكوتيپ ها در شرايط بدون تنش (Yp) و داراي تنش (Ys) با استفاده از شاخص هاي تحمل از جمله ميانگين بهره وري (MP)، شاخص تحمل (TOL)، ميانگين هندسي بهره وري (GMP)، ميانگين هارمونيك (HM)، حساسيت به تنش (SSI) و تحمل تنش (STI)، ارزيابي شدند. اختلاف معني‌داري ميان اكوتيپ‌ها از نظر عملكردهاي آبي و ديم ديده شد كه بيانگر وجود تنوع ژنتيكي و امكان انتخاب براي تحمل به خشكي و استفاده از آنها در مطالعات ژنتيكي و اصـلاحي بعدي مي‌باشد. همبستگي بالاتر شاخص‌هاي MP، GMP، HM و STI با عملكرد اكوتيپ ها در شرايط تنش و بدون تنش مي تواند به عنوان يك معيار ارزيابي تحمل به خشكي آنها به كار رود. در محيط داراي تنش و بدون تنش بيشترين عملكرد و بيشترين مقـادير اين شـاخص‌ها متعلق به اكوتيپ شماره 11 (T. resupinatum L.) بود. تجزيه خوشه اي اكوتيپ‌هاي مقاوم شماره 11، 2 و 13 مربوط به (T. resupinatum L.) و 8 و 10 مربوط به (T. echinatum L.) را در يك گروه و بقيه اكوتيپ‌ها را در گروه ديگر به عنوان اكوتيپ‌هاي حساس قرار داد. با توجه به اين چهار شاخص و عملكرد بالا در محيط تنش و بدون تنش و همچنين نمودار چند متغيره ي باي پلات، اكوتيپ شماره 11 (T. resupinatum L.) به عنوان بهترين اكوتيپ متحمل به خشكي تشخيص داده شد.

To evaluate clover ecotypes by using drought tolerance indices, 17 annual clover ecotypes were tested in a split-plot experiment by using randomized complete block design with three replications, under two irrigated and rain-fed conditions in the Saatlo Research Station in Urmia, Iran. In this study, based on the dry matter yield in stressed (Ys) and non-stressed (Yp) conditions, quantitative values of drought tolerance indices of mean productivity index (MP), tolerance index (TOL), geometric mean productivity index (GMP), harmonic mean index (HM), stress susceptibility index (SSI), and stress tolerance index (STI) were calculated. There was a significant difference among the ecotypes as to their yields under irrigated and rain-fed conditions, which indicated the existence of genetic diversity and the possibility of selection for drought tolerance and using them in breeding programs for further genetic. The correlations among drought indices and Yp and Ys showed that MP, GMP, HM, and STI were highly correlated with Yp and Ys. Cluster analysis categorized tolerant ecotypes No. 11, 2, 13, 8 and 10 in the same group and the others in the sensitive one. Based on the values of indices and higher dry matter yield, in both stress and non-stress conditions, ecotype No. 11 (T.resupinatum L.) was recognized to be as the most tolerant ecotype against drought.