توصيف آت‌اكولوژي، گرده‌شناسي و كروموزومي گونه كلوس (Kelussia odoratissima Mozaff.) در منطقه درّه سپستان از شهرستان فريدون‌شهر، استان اصفهان

Autecological, palynological and karyological characterization of Kelussia odoratissima Mozaff. (A case study in Dare Sepestan region from Fereydoon shahr in Isfahan province)

دسترسي به بخش عمده‌اي از اطلاعات در خصوص عملكرد گياهان يك اكوسيستم، از طريق مطالعات آت‌اكولوژي حاصل مي‌شود. اين نوع بررسي‌ها اطلاعات ارزشمندي فراهم مي‌كند كه براي مديريت اكوسيستم ضروري است. در پژوهش حاضر، پديده‌شناسي گياه، جوانه‌زني بذر، كاريوتيپ، گرده‌شناسي، ويژگي‌هاي فيزيكي و شيميايي خاك و برخي از شاخص‌هاي تنوع زيستي رويشگاه گياه كلوس (Kelussia odoratissima Mozaff.) بررسي شد. كلوس گياهي است علفي چند ساله، با ساقه‌هاي كوتاه و پوشيده با غلاف‌هاي برگي، گل‌ها به صورت نر-ماده بوده، در گل‌آذين‌هاي چتر مركب با ارتفاع 120 تا 200 سانتي‌متر قرار مي‌گيرند. از نظر پديده‌شناسي، ظهور گياه از اوايل اسفند ماه در زير برف آغاز شده، تا اواسط شهريور ماه كه به بذر مي‌نشيند، ادامه حيات مي‌دهد. رويشگاه‌هاي اين گياه داراي بافت خاك از نوع رس-لاي بوده، فاقد شوري و قلياييت است. اين گونه داراي سطح ديپلوييد و عدد پايه كروموزومي 11=x است و كروموزوم‌ها از نظر اندازه تقريباً متوسط هستند. كاريوتيپ اين گونه تقريباً متقارن است. تيمار سرما اثر بسيار معني‌داري بر جوانه‌زني بذور كلوس نشان داد. همچنين، تيمار خيساندن درصد جوانه‌زني را افزايش داد. مطالعات گرده‌شناسي، شكل كلي دانه گرده در اين گياه را از نوع دوكي (prolate) نشان داد. گرده از نظر ساختار، هم داراي شيار و هم داراي منفذ بوده، سطح آن نيز مشبك است. بررسي شاخص‌هاي تنوع زيستي نيز بيانگر تنوع پايين رويشگاه اين گياه بود.

Accessibility to a major portion of information about vegetation function of an ecosystem is provided by autecological studies. This type of studies provides valuable information which is necessary for ecosystem management. In this research, characteristics such as: phenology, seed germination, karyotype, palynology and some of biodiversity indices for habitat of Kelussia were studied. The results indicated that Kelussia was a perennial herb, stem is short and covered by sheathing leaf, leaves are basal, flowers are bisexual in compound umbels, inflorescence height between 120-200 centimeters, fruits by two mericarps and seed with 3 ribs. Sprouting of the plant began in early March in the snow and life goes on until early September, when the seeds are mature. Cytologically this species is diploid with basic chromosome numbers x=11. Chromosomes are approximately average in size and karyotype is asymmetric. Chilling had very significant effect on seed germination of Kelussia and soaking treatment increased germination percentage. The palynological observations revealed that pollen grains of kelussia are prolate in shape, are operculate and tricolporate structurally and the surface is regulate. Diversity indices also showed low diversity in region.