بررسي تطبيقي نظرگاه هاي هجويري و غزالي در باب «رويت»

Comparative Analysis of Hojwiri and Ghazzaaliʹʹs Point of view on Royat

ابوالحسن علي بن عثمان هجويري (درگذشته حدود 470 ق) و احمد غزالي (درگذشته 520 ق) هر دو از يك دستگاه فكري برآمده و هر دو جزو خانواده اشاعره اند. اما خاستگاه معرفتي آن دو از يكديگر متمايز شده است. از اين رو، قلمرو دلالتِ معنا و كاركرد زبان در آثار ايشان- كشف المحجوب و سوانح العشاق- متفاوت است. «رويت» واژه اي كلامي و كليدي در كشف-المحجوب است كه با ورود به گفتمان عرفانيِ غزالي در پوشش استعاري «جمال» در مي آيد و انتقال از واقعيت به استعاره و از تك معنايي به چند معنايي صورت مي گيرد. هجويري آشكارا و عريان به بحث رويت مي پردازد اما غزالي از كاركردهاي استعاري رويت بهره مي‌گيرد: جمال و خوشه هاي تصويري مرتبط با آن يعني انسان، دل، آفتاب، آينه و جز آن. در اين مقاله، به ديدگاه-هاي اين دو عارف در بابِ «رويت» و سبكِ بازتاب آن در دو متنِ كشف‌المحجوب و سوانح-العشاق پرداخته مي شود.

Abu-Hasan Ali Ibn Othmaan Hojwiri (470) and Ahmad Ghazzaali (520), both arose from the same intellectual system and were both from the ʹAshʹari family. But their origins of consciousness are distinguished from each other. Thus, the territory of semantic implications and language use are different in their works – Kashf Al-Mahjub (the discovery of the Veiled) and Sawaaneh Al-Oshshaq (the Resumes of the Lovers). Roʹyat or Observation is a key and verbal term in Kashf Al-Mahjub which went under the metaphoric veil of Jamaal (beauty) by entering into Ghazzaaliʹs spiritual discourse; and the transfer happened from reality to metaphor and from one-meaning to poly-meaning. Hojwiri discusses Observation clearly and barely, but Ghazzaali takes advantages from metaphoric use of Observation: Jamaal and visual cluster in it; that is, man, heart, sun, mirror etc. This paper deals with these two mysticsʹ point of views about Observation and the style of which is reflected in the two texts -- KashfAlmahjub and Sawaaneh Al-Oshshaaq. Key words: Abu OthmaanHojwiri, Ahmad Ghazzaali, KashfAlmahjub(the discovery of the Veiled), SavanehAlʹoshshaaq(the Resumes of the Lovers), Roʹyat (Observation), Jamaal (beauty), Semantic implications.