ارزيابي واكنش گندم ديم (Triticum aestivum L.) رقم آذر 2 به همزيستي با قارچ هاي ميكوريزاي آربوسكولار و شبه ميكوريزا در سطوح مختلف تنش خشكي

Investigation of dryland wheat (Triticum aestivum L. cv. Azar 2) plants response to symbiosis with arbuscular mycorrhiza and mycorrhiza like fungi under different levels of drought stress

به منظور بررسي اثر قارچ هاي ميكوريزاي آربوسكولار (Glomus mossea) و شبه ميكوريزا (Piriformospora indica) بر عملكرد و اجزاي عملكرد و بعضي صفات مورفولوژيكي گندم (Triticum aestivum L.) (رقم آذر 2) در شرايط كم آبي، آزمايشي گلخانه اي به صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي با چهار تكرار در گلخانه موسسه تحقيقات كشاورزي ديم كشور در بهار 1389 به اجرا در آمد. تيمارها شامل تنش خشكي در سه سطح (رطوبت FC، 5- و 10- بار) و همزيستي قارچي در چهار سطح (شاهد، قارچ ميكوريزا، شبه ميكوريزا و تلقيح همزمان دو قارچ) بود. نتايج نشان داد كه اثر ساده تنش خشكي باعث كاهش معني داري در وزن هزار دانه، ضريب تبديل، درصد باروري سنبلچه، ارتفاع بوته، طول پدانكل، طول بيرون آمدگي پدانكل و طول سنبله و همچنين درصد كلونيزاسيون ريشه شد، ولي تراكم دانه در سنبله را به صورت معني‏داري افزايش داد. تيمارهاي قارچي نيز بر تمامي صفات اندازه گيري شده به جز شاخص برداشت و وزن هزار دانه و درصد تلقيح ريشه اثر مثبت معني داري (01/0p?) داشت كه بهترين تيمار قارچي مربوط به تلقيح همزمان دو قارچ بود. اثر متقابل رطوبت و قارچ بر عملكرد بوته (01/0p?)، عملكرد بيولوژيك (05/0p?)، تعداد سنبله (01/0p?) و تعداد دانه (05/0p?) در بوته معني دار بود كه در همه آنها همزيستي قارچي در سطوح مختلف رطوبتي اثر مثبت داشت. در ميان تيمارهاي قارچي تلقيح همزمان دو قارچ بيشترين اثر مثبت را بر صفات مورد مطالعه داشته و مي تواند براي شرايط تنش و بدون تنش مفيد باشد.

In order to evaluate arbuscular mycorrhiza (Glomuss mossea) and mycorrhiza-like (Piriformospora indica) effects on yield, yield components and some morphological (cv. Azar 2) traits of wheat (Triticum aestivum L.) under water deficit stress, a pot experiment was conducted as factorial experiment based on completely randomized design with four replications. Treatments were drought stress at three levels (FC, -5 and -10 bar) and fungi inoculation at four levels (mycorrhiza (AM), mycorrhiza-like (MLF) and co-inoculation of AM+MLF and control). Results showed that the water stress significantly decreased 1000-grain weight, spike harvest index, fertility percent of spike, plant height, peduncle and extrusion length and colonization percent while grain density per spike markedly increased. Fungi inoculation significantly improved all studied traits except harvest index, 1000-grain weight and root colonization. Co-inoculation of AM and MLF had the best performance in terms of all mentioned parameters. Interaction effects of fungi and water stress was significant on grain and biological yield, spike and grain number and positively affected by fungi inoculation. Among fungi treatments, however, co-inoculation of AM+MLF had the best performance and recommended for both stress and non stress conditions.