تجزيه و تحليل مصرف انرژي در زراعت پنبه ((Gossypium hirsutum L. در استان گلستان به منظور ارايه راهكار جهت افزايش بهره وري منابع

Energy use analysis of cotton (Gossypium hirsutum L.) production in Golestan Province and a few strategies for increasing resources productivity

پنبه (Gossypium hirsutum L.) گياهي منحصر به فرد در زمينه توليد الياف طبيعي است و علاوه بر تامين مواد اوليه صنايع نساجي با توليد دانه روغني سرشار از روغن و پروتيين، سهم قابل توجهي در توليد روغن خوراكي براي انسان‏ و كنجاله پروتييني براي دام داشته و به همين دليل در اشتغال زايي بخش هاي كشاورزي، صنعت و بازرگاني نيز نقش مهمي ايفا مي كند. به منظور تعيين سهم ميزان مصرف انرژي مستقيم و غيرمستقيم اعم از سوخت‏هاي فسيلي، نيروي كارگري و ... در برآورد كارآيي مصرف انرژي در زراعت پنبه در استان گلستان كه قطب زراعت پنبه ايران محسوب مي‏شود، تحقيقي ميداني در سال 1389 انجام شد. اطلاعات لازم از طريق مصاحبه حضوري با 23 كشاورز پنبه‏كار كه سطح فعاليت آنها بين 5/0 تا 50 هكتار بود و تكميل پرسش‏نامه‏هاي فني و تخصصي توسط محققين گردآوري شد. بر اساس تجزيه و تحليل اطلاعات جمع‏آوري شده مقدار كارآيي مصرف انرژي در زراعت پنبه در استان گلستان 0986/1 برآورد شد. نتايج نشان داد كه سهم نهاده‏هاي مختلف در انرژي مصرفي در توليد پنبه استان متفاوت بود. سوخت تراكتور و سوخت موتور پمپ به ترتيب سهمي برابر با 24 درصد و 30 درصد را به خود اختصاص دادند و به طور كلي، 54 درصد انرژي مصرفي در توليد پنبه مربوط به سوخت گازوييل بود. كودها با 24 درصد و مواد شيميايي با 13درصد نيز به ترتيب رتبه دوم و سوم را در مصرف انرژي داشتند. براي افزايش بهره‏وري منابع آب، خاك و نهاده هاي شيميايي و ارتقاي كارآيي مصرف انرژي در زراعت پنبه در استان گلستان رعايت توصيه‏هاي فني از قبيل ذخيره سازي مناسب سوخت، نگهداري و كاربرد صحيح ماشين آلات، بهبود عمليات زراعي و مديريت كوددهي توصيه مي‏شود.

Cotton (Gossypium hirsutum L.) as a unique crop in natural fiber production has an important role in texture industry. It has also a large share in oil production for human nutrition and as a protein concentrate for animal feeding. Therefore, cotton role in job opportunities in agriculture, industry and business divisions are undeniable. In order to determine the share of each direct and indirect energy inputs (consisted of fossil fuels, human labore and ...) in energy use efficiency (EUE) of cotton production in Golestan Province (cotton pole of Iran) a field survey was conducted during 2010. Necessary information has been collected via technical questionnaire and face to face interview with 23 farmers who produced cotton in 0.5 to 50 ha. According to data analysis EUE of cotton production in Golestan province estimated as amount of 1.0968. Results showed that the share of variant inputs for cotton production were different. Fuel for tractor and irrigation pump have 24 and 30% of energy input, respectively and in overall 54% of input energy in cotton production was devoted to diesel fuel. Fertilizers and chemicals with 24 and 13% have second and third share of energy use. For improvising productivity of resources (water, soil and chemical inputs) and increment of EUE in cotton production at Golestan province a few technical and management strategy could be recommended. Our top recommendation have been focused on suitable fuel storage, correct operation and maintenance of machines, improvement of cultural practices and fertilizing management.