بررسي اثر سطوح مختلف كود گوگرد بر عملكرد كمّي و كيفي گياه دارويي اسفرزه (Plantago ovata L.) در شرايط تنش خشكي در منطقه بلوچستان

Effect of drought stress and sulphur fertilizer on quantity and quality yield of psyllium (Plantago ovata L.) in Baluchestan

مديريت مصرف انواع كودهاي شيميايي از لحاظ تاثيرات زيست محيطي و عملكرد كمّي و كيفي گياهان دارويي به ويژه در مناطق خشك و نيمه خشك ايران حايز اهميت مي باشد. بدين منظور، در تحقيقي اثر سطوح مختلف كود گوگرد بر عملكرد كمّي و كيفي گياه دارويي اسفرزه (Plantago ovata L.) در شرايط تنش خشكي در منطقه بلوچستان به اجرا درآمد. آزمايش به صورت كرت هاي خرد شده در قالب بلوك هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در سال زراعي 89-1388 در مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي بلوچستان واقع در شهرستان ايرانشهر انجام گرديد. در اين آزمايش رژيم هاي مختلف آبياري شامل هشت، پنج و سه بار آبياري در طول فصل رشد به عنوان تيمار اصلي و چهار سطح گوگرد شامل صفر، 75، 150 و 225 كيلوگرم در هكتار به عنوان فاكتور فرعي در نظر گرفته شد. نتايج نشان داد كه دور آبياري بر عملكرد دانه و بيولوژيكي معني دار بود، به طوريكه بيشترين عملكرد دانه و عملكرد بيولوژيكي از تيمار هشت بار آبياري در طول فصل رشد به دست آمد، همچنين اين صفات تحت تاثير سطوح مختلف كود گوگرد قرار گرفته و بالاترين ميزان عملكرد دانه و عملكرد بيولوژيكي اسفرزه از تيمار 225 كيلوگرم گوگرد حاصل شد. بالاترين شاخص برداشت و بيشترين ميزان وزن هزار دانه، تعداد دانه درهر سنبله و تعداد سنبله در بوته به ترتيب از تيمارهاي هشت بار آبياري و مصرف 225 كيلوگرم گوگرد در هكتار حاصل شد. بيشترين ارتفاع بوته از تيمار هشت بار آبياري و تيمار 225 كيلوگرم در هكتار حاصل شد كه اختلاف معني داري با ساير تيمارها داشت. بيشترين درصد موسيلاژ و غلظت پرولين از تيمار سه بار آبياري و بيشترين ميزان عملكرد موسيلاژ و غلظت كربوهيدرات از تيمار هشت بار آبياري در طول فصل رشد به دست آمد. در بين تيمارهاي كود گوگرد نيز بالاترين مقدار تمامي اين صفات از تيمار مصرف 225 كيلوگرم كود گوگرد حاصل گرديد. عملكرد دانه با تعداد سنبله در بوته، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملكرد بيولوژيكي و عملكرد موسيلاژ همبستگي مثبت و معني داري داشت.

Management of chemical fertilizers application is very important issues on environment and plant yield especially in arid and-semi arid region. In order to determine the effects of drought stresses and fertilizer levels on quantity and quality yields of psyllium (Plantago ovata L.), a study was conducted as split plot based on randomized complete block design with four replications at the Natural Resources and Agriculture Researches Center of Balouchestan, Iran, during growing season of 2009-2010. Treatments included different irrigation regimes (three, five and eight times irrigation during the growing season) as main plots and four levels of sulphur fertilizer (0, 75, 150 and 225 kg.ha-1 sulphur) as sub plot. The results showed that the irrigation regimes and sulphur fertilizer had significant effects on seed and biological yield of psyllium, so the highest seed and biological yields obtained in eight times irrigation. Also, the maximum of these factors were achieved in 225 kg.ha-1 sulphur. The highest harvest index and 1000- seed weight, No. seed per spike and No. spike per plant were observed in eight times irrigation and 225 kg.ha-1 sulphur. The highest plant height was obtained in eight times irrigation and 225 kg.ha-1 sulphur and the maximum mucilage percentage and proline content were obtained in three times irrigation. The maximum mucilage yield and carbohydrate content were achieved in eight times irrigation. Among sulphur fertilizer, the highest amounts for all factors were achieved in 225 kg.ha-1 sulphur. There was positive and significant correlation between seed yield with spike No. per plant, Seed No. per spike, 1000-Seed, biological yield and mucilage yield.